یکی از معضلات بزرگی که می تواند خسارت های سنگینی در پی داشته باشد، نوسان برق در ساختمان و احتمال سوختن لوازم الکترونیکی منزل است.
تا بحال چند نفر از ما تجربه سوختن یخچال و تلوزیون و سایر لوازم برقی منزل به دلیل نوسانات برق را داشته ایم؟ یا از اطرافیان خود شنیده ایم که به خاطر کم و زیاد شدن برق، فلان وسیله برقی آن ها سوخته و باید کلی هزینه برای خرید آن بپردازند.
حقیقتاً کم و زیاد شدن برق در بعضی از مناطق کشور به قدری زیاد است که دیگر حساب و کتاب خسارت های مالی وارد شده به لوازم برقی منزل از دست در رفته است؛ به حدی که عده ای از مردم شب خود را با استرس سوختن لوازم برقی خانه شان روز می کنند.
به همین دلیل ما تصمیم گرفتیم تا این بار علت نوسان برق در منزل را ریشه یابی کرده و در نهایت چند روش اساسی برای حل این مشکل به شما پیشنهاد دهیم.
نوسان برق چیست؟
قبل از اینکه دلیل نوسان برق و حتی روش های پیشگیری از این معضل را بررسی کنیم، تصمیم داریم تا شما را با چیستی نوسان برق آشنا کنیم.
میزان جریان برق در تمام کشورهای دنیا یک بازه مشخص دارد که اگر مقدار ولتاژ جریان برق کمی بالا و پایین تر از این بازه شود، این معنی را می دهد که برق نوسان پیدا کرده است.
در کشور ما ایران میزان جریان برق 220 ولت و با شدت جریان 50 هرتز است. به همین دلیل تمام لوازم برقی تولید شده در کشور و حتی لوازم واردتی به کشور باید در این محدوده ولتاژ باشند.
با این تفاسیر وقتی ولتاژ برق ورودی به ساختمان از محدوده 220 ولت کمتر و یا بیشتر می شود، می گوییم نوسان برق در ساختمان ایجاد شده است.
جالب است بدانید که تنها افزایش ولتاژ یا جریان برق باعث خسارت به لوازم برقی نمی شود، بلکه افت شدید ولتاژ نیز عامل مهمی در سوختن لوازم برقی می باشد.
چون اگر جریان کافی به لوازم برقی نرسد، شدت جریان در وسیله برقی زیاد می شود، که این خود عامل بسیار موثری در ذوب شدن قطعات الکترونیکی وسیله و در نهایت سوختن آن می شود.
پس با این توضیحات مشخص می شود که در نوسان برق ساختمان نه تنها افزایش ولتاژ، بلکه کاهش شدید ولتاژ نیز خسارت های سنگینی به لوازم برقی وارد می کند.
علت نوسان برق در ساختمان چیست؟
1- اتصالی یا جرقه الکتریکی
علت نوسان برق در ساختمان می تواند نشات گرفته از وجود خرابی و اتصالی در برق ساختمان باشد. استفاده از سیم های غیر استاندارد و بی کیفیت می تواند در مواقع بار الکتریکی زیاد، موجب اتصالی و معیوب شدن سیم ها و اتصالات شود. همچنین، برخورد رعد و برق با سیم ها و اتصالات نیز می تواند آسیب دیدگی و خرابی خطوط برق را در پی داشته باشد. علاوه بر این، اتصالی سیم های برق می تواند منجر به کاهش طول عمر و خرابی و آسیب دیدن وسایل و لوازم برقی شود.
برای حل این مشکل در ابتدای امر می بایست: از خرابی و فرسودگی سیم ها و اتصالات سیستم برق داخلی ساختمان اطمینان حاصل نمود. در صورت فرسودگی و خرابی سیم ها، برای تعویض سیم های برق بایستی از برقکاران حرفه ای کمک بگیرید زیرا برقکاری ساختمان امری تخصصی بوده و مستلزم یادگیری و آموزش برق کشی ساختمان به صورت حرفه ای می باشد.
استفاده از سیم های استاندارد و باکیفیت و مرغوب، در کاهش و به حداقل رساندن مشکلات ناشی از نوسان و اضافه بار الکتریکی مؤثر و تاثیرگذار است.
2- اضافه بار الکتریکی علت نوسان برق ساختمان
جریان الکتریکی اضافه و مازاد را می توان از دیگر دلایل و علت نوسان برق در ساختمان برشمرد. در برخی مواقع توان مصرفی تجهیزات و لوازم روشنایی مانند لامپ، از میزان وات قابل تحمل آن بسیار بیشتر و بالاتر می‌باشد. در چنین شرایطی و به علت تولید گرمای زیاد، احتمال ذوب شدن عایق ها و سوکت های سیم ها و اتصالات افزایش پیدا می کند. همچنین، گرمای زیاد موجب تولید جرقه و حتی بروز حوادثی خطرناک مانند آتش سوزی می شود.
خاموش شدن مرتب و پیاپی جریان برق ساختمان، حکایت از وارد شدن بار الکتریکی اضافه و مازاد به مدار دارد.
استفاده از دستگاه استبلایزر یا تثبیت کننده جریان برق، از بهترین راهکارها برای رفع این مشکل می باشد. جبران افت ولتاژ و تثبیت جریان برق، از وظایف این دستگاه به شمار می آید. دستگاه استبلایزر ضمن جلوگیری از نوسان و افت ولتاژ الکتریکی، مانع از قطع شدن جریان برق و متعاقب آن، آسیب و صدمه دیدن لوازم و وسایل برق می‌شود.
3- عدم وجود قطع کننده جریان الکتریکی مدار
از دیگر دلایل و علت کم و زیاد شدن برق می توان به عدم وجود قطع کننده جریان برق باقی مانده در مدار الکتریکی (RCCB)، اشاره نمود. کلید محافظ جان از تجهیزاتی بوده که در مواقع بروز نوسان و اختلاف میان جریان رفت و برگشت، نسبت به قطع مدار اقدام می کند. در نتیجه این امر از بروز حوادث احتمالی نظیر برق گرفتگی و آتش سوزی به نحو مطلوب جلوگیری می شود. عدم تعبیه این تجهیز می تواند مشکلات متعددی را در مواقع نوسان جریان الکتریکی برای لوازم برقی ایجاد کند.
4- فرسودگی و خوردگی سیم ها از دیگر دلایل کم و زیاد شدن برق
فرسوده شدن و خوردگی سیم ها و اتصالات، از دیگر دلایل شایع مشکل نوسان جریان الکتریکی در سازه های ساختمانی و مسکونی محسوب می شود. فرسودگی سیم ها در صورت متصل شدن به سوئیچ های جدید و سالم، موجب شل شدگی و پیچ خوردگی و به تبع آن، نوسان جریان الکتریکی در سیستم سیم کشی داخلی ساختمان می شود. همچنین، در صورت پیچ خوردگی سیم ها و اتصالات، می بایست نسبت به آزاد کردن سیم ها و قرار دادن آنها در ترمینال های اتصال مبادرت ورزید.
5- خروجی دارای ظرفیت کم علت نوسان برق ساختمان
در برخی مواقع، خروجی کم ظرفیت می تواند علت قطع و وصل شدن برق در خانه باشد. در بسیاری از خانه‌ها به منظور دریافت جریان الکتریکی با شدت و توان بیشتر، از سیم ها و کابل های برق دارای قدرت بالا استفاده می‌گردد. همخوانی نداشتن میزان و توان خروجی و ورودی جریان الکتریکی، می تواند مشکلاتی را در سیستم برق کشی ساختمان ایجاد کند. استفاده از محافظ های باکیفیت و مشورت گرفتن از متخصصان تعمیرات برق می تواند در رفع این مشکل کمک شایانی نماید.
6- شوک الکتریکی علت کم و زیاد شدن برق خانه
شوک الکتریکی را می توان از دیگر دلایل و علت نوسان برق در ساختمان قلمداد نمود. در صورت استفاده نادرست و غیر اصولی از جریان برق، شوک الکتریکی بروز پیدا می کند. این مشکل در سازه ها و ساختمان های قدیمی و دارای قدمت زیاد، بیشتر به چشم می خورد.
به طور معمول، شوک الکتریکی در مواقع خاموش یا روشن کردن یک وسیله برقی رخ می دهد. همچنین، قدیمی بودن سیستم سیم کشی ساختمان نیز در بروز این مشکل تاثیرگذار می باشد. برای رفع این مشکل، می بایست مشکلات و ایرادات موجود در سیم کشی ساختمان را به صورت اصولی و درست برطرف ساخت.
روش‌های تشخیص نوسان برق
نشانه‌های نوسان برق بسیار واضح و شفاف هستند؛ در ادامه با آنها بیشتر آشنا می‌شویم:
- روشن شدن و خاموش شدن ناگهانی دستگاه‌های برقی: اگر بدون هیچ اخطاری، دستگاه‌های برقی مانند لامپ یا تلویزیون به طور ناگهانی روشن یا خاموش شوند یعنی نوسان برق رخ داده باشد.
- ایجاد صداهای ناگهانی: نوسان برق ممکن است باعث ایجاد صداهای ناگهانی و ناخواسته در طول سیستم برقی شود.
- خراب شدن دستگاه‌ها: اگر دستگاه‌های برقی ناگهان خراب شوند، این می‌تواند نشانه نوسان برق باشد. برخی از علائم خرابی می‌تواند بلند شدن دود، تمام شدن باتری بوی سوختگی یا آتش سوزی باشد.
روش حل مشکل نوسان برق
حل مشکل نوسان برق با استفاده از محافظ برق
حل مشکل نوسان برق با استفاده از استابلایز
استفاده از یو پی اس (UPS)
دستگاه یو پی اس در واقع یکی از تجهیزات برق اضطراری ساختمان است UPS به باتری هایی متصل است که همیشه برق دار هستند. به همین دلیل از این وسیله به عنوان منبع تغذیه بدون وقفه یاد می شود، یعنی اگر برق ورودی به ساختمان به هر دلیلی قطع و یا شدت جریان کم و زیاد شود، دستگاه یو پی اس سریعاً وارد مدار می شود و به جبران جریان برق قطع شده می پردازد.