رله و کنتاکتور عملکرد مشابهی دارند، اما تفاوت کنتاکتور و رله این است که کنتاکتور می‌تواند مقدار زیادی جریان را تحمل کند، اما رله تنها می‌تواند مقدار کمی از جریان به‌اندازه 0.1 آمپر تا 20 آمپر را از خود عبور دهد.
در مورد تفاوت کنتاکتور و رله سردرگمی زیادی در صنعت برق وجود دارد و اغلب این اصطلاحات تقریباً به جای هم استفاده می شوند. تفاوت‌های تعیین‌کننده همیشه واضح نیستند، بنابراین باید خیلی وارد جزئیات شویم.
در ابتدا باید بدانیم هر کدام از این ابزار به تفکیک چه چیزی هستند:
- رله (دستگاهی که به وسیله آن کنتاکت‌ها در یک مدار با تغییر شرایط در همان مدار یا یک یا چند مدار مرتبط کار می‌کنند)
- کنتاکتور (دستگاهی برای ایجاد و قطع مکرر مدار الکتریکی در شرایط عادی)
فرنام الکتریک تلاش کرده تا شما را با همه موارد مربوط به تفاوت کنتاکتور و رله آشنا کند. در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
کنتاکتور چیست؟
کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که می‌تواند با منبع برق خارجی کار کند. به‌عبارت‌دیگر کنتاکتور وسیله‌ای است که در آن با استفاده از خاصیت الکترومغناطیس تعدادي کنتاکت به یکدیگر وصل یا از یکدیگر جدا می‌شوند. از این خاصیت جهت قطع و وصل و یا تغییر اتصال مدار استفاده می‌شود. هر کنتاکتور معمولاً داراي سه کنتاکت اصلی براي مدارمی‌باشد. ظرفیت حمل جریان نوک تیغه‌های کنتاکتور بسیار بالاست و می‌تواند مقدار زیادی از جریان خطا را قطع کند (حدود چند کیلو آمپر). به همین دلیل محفظه جرقه‌ای دارند که در حالت باز کردن، جرقه الکتریکی را اطفا می‌کند.
رله چیست؟
رله (Relay) قطعه الکترومکانیکی می‌باشد که مانند کنتاکتور با تحریک پایه‌های بوبین (سیم پیچ تحریک) چند تیغه‌ی باز را بسته و چند تیغه‌ی بسته را باز می‌کند. در کل رله نوعی کلید می‌باشد که می‌توان آن کلید را با استفاده از ولتاژ و عبور جریان از سیم پیچ کنترل کرد. اصول طراحی و عملکرد رله مشابه کنتاکتور است، ولی به‌گونه‌ای طراحی‌شده‌اند که مقدار کمی جریان را حمل می‌کنند. به این دلیل بسیار کوچک هستند.
شباهت‌های بین رله و کنتاکتور
کنتاکتورها و رله‌ها عمل قطع و وصل مدار را انجام می‌دهند. هر دو سیم پیچ الکترومغناطیس دارند؛ ولتاژ سیم پیچ باید متناسب با منبع موجود انتخاب گردد. بعضی کنتاکتورها تیغه‌های کمکی دارند که می‌تواند NO یا NC باشد. این تیغه‌های کمکی همراه با تیغه‌های اصلی فعال می‌شوند. تعویض حالت با قطع و یا وصل شدن ولتاژ بوبین اتفاق می‌افتد.
چه فاکتورهایی تفاوت کنتاکتور و رله را متمایز می‌کند؟
تعاریف کتاب‌ها بسیار شبیه به هم هستند که در واقع به ما کمکی نمی کند. طبق تعبیر کتاب ها هردو وظیفه یکسان سوئیچینگ (کلید زنی) یک مدار را انجام می‌دهند بنابراین واقعاً تفاوت رله و کنتاکتور چیست؟ تفاوت کنتاکتور و رله در چه مشخصاتی است؟؟؟
1-ظرفیت بار از تفاوت کنتاکتور و رله
رله به طور کلی برای بارهای 10A یا کمتر طبقه بندی می‌شوند ، در حالی که کنتاکتورها برای بارهای بیشتر از 10A استفاده می‌شوند، اما این تعریف، در عین سادگی تصویر ناقصی از کنتاکتور و رله به ما می‌دهد زیرا تفاوت کنتاکتور و رله در ساختار ظاهری و استانداردها را بررسی نمی‌کند.
2- استانداردهای کنتاکت باز-بسته
کنتاکتور اغلب فقط صرف این طراحی شده است تا با کنتاکت‌های نرمالی باز(NO) کار کنند. از طرف دیگر رله بسته به عملکرد مورد نظرهم می‌توانند نرمالی بسته(NC) و هم نرمالی باز(NO) باشند.
این بدان معناست که هنگامی که کنتاکتور در حال بی برق شدن است، معمولا هیچ ارتباطی وجود ندارد درصورتی که یک رله در این شرایط،می تواند ارتباط الکتریکی خوبی داشته باشد.
3- کنتاکت‌های کمکی
کنتاکتور معمولاً دارای کنتاکت‌های کمکی هستند که می‌توانند باز (به انگلیسی Normally open که به اختصار NO رایج است) یا بسته (به انگلیسی Normally close که به اختصار NC رایج است) باشند، اینها برای اعمال فرمان‌های اضافی مربوط به کنترل کنتاکتور استفاده می‌شوند.
به عنوان مثال کنتاکت کمکی در مدار کنترل استارت موتور معمولاً برای فعال کردن چراغ نشانگر که بیانگر روشن یا خاموش بودن موتور است کاربرد دارد، در واقع کنتاکتور نیرو را به موتور انتقال می‌دهد. این هم یکی دیگر از تفاوت رله و کنتاکتور است
4- ویژگی‌های حفاظتی (کنتاکت‌های فنری)
یکی دیگه از تفاوت رله و کنتاکتور این است که از آنجا که کنتاکتورها معمولاً بارهای بزرگی را پشتیبانی می‌کنند، اغلب دارای ویژگی‌های حفاظتی اضافی مانند کنتاکت‌های فنری برای اطمینان از قطع شدن مدار در هنگام قطع انرژی هستند.
این ویژگی حفاظتی بسیار مهم است زیرا در موقعیت‌های پر بار کنتاکت‌های معمولی می‌توانند خود را با هم جوش دهند که می‌تواند هنگامی که مدار قرار است خاموش باشد، موقعیت خطرناکی را ایجاد کنند.
و در این زمان کنتاکت‌های فنری باعث می‌شوند احتمال رخ دادن چنین مشکلی کمتر و کمتر شود، همچنین این اطمینان را به ما می‌دهد که تمامی مدارها به طور همزمان قطع شده‌اند.
در رله‌ها چون اغلب برای بارهای کوچک استفاده می‌شوند، استفاده از کنتاکت‌های کمکی بسیار کم است.
کاربرد کنتاکتور و رله کنترل چیست ؟
کنتاکتورها معمولاً برای کاربردهای 3 فاز ساخته شده و مورد استفاده قرار می گیرند که در آن رله بیشتر در کاربردهای تک فاز استفاده می شود. یک کنتاکتور 2 قطب را بدون مدار مشترک بین آنها متصل می کند، در حالی که یک رله یک کنتاکت مشترک دارد که به موقعیت خنثی متصل می شود. علاوه بر این، کنتاکتورها معمولاً تا 1000 ولت رتبه بندی می شوند، در حالی که رله ها معمولاً فقط تا 250 ولت رتبه بندی می شوند. در کنار تفاوت کنتاکتور و رله، این دو کاربرد بسیار زیادی دارند.
چه زمانی از کنتاکتور استفاده می کنیم؟
کنتاکتور برای تعویض موتورها، خازن‌ها، چراغ‌ها و غیره استفاده می‌شود که جریان بسیار بالایی را تخلیه می‌کند. حداقل یک جفت کنتاکت سه فاز ورودی و خروجی دارد. در حالت عادی باز خواهد بود. برخی از کنتاکتورها دارای کنتاکت های کمکی اضافی هستند که ممکن است NO یا NC باشند. این مخاطبین کمکی همراه با مخاطبین اصلی فعال می شوند. سوئیچینگ با برق رسانی و غیرفعال کردن سیم پیچ های کنتاکتور به دست می آید. کنتاکتورها بر اساس درجه آمپر بار انتخاب می شوند. کنتاکتورها برای تحریک نیاز به منبع اضافی دارند (یا AC یا DC بسته به نوع کنتاکتوری که استفاده می کنیم). برای سوئیچینگ برق استفاده می شود.
چه زمانی از رله استفاده می کنیم؟
یک رله حداقل از دو کنتاکت و یک سیم پیچ تحریک تشکیل شده است. این مخاطبین ممکن است به طور معمول باز یا بسته باشند. این کنتاکت ها با تحریک سیم پیچ بسته یا باز می شوند. رله ها برای سوئیچینگ مدارهای کنترلی استفاده می شوند و نمی توان از آنها برای سوئیچینگ برق با آمپاکیت نسبتاً بالاتر استفاده کرد. می توان از آن برای تعویض چراغ های کوچک، آژیرها، لامپ های نشانگر و غیره استفاده کرد.
نتیجه گیری
در این مقاله تفاوت کنتاکتور و رله را فهرست کردیم. می توانید با مطالعه دقیق این مقاله هنگام بررسی تفاوت کنتاکتور و رله به راحتی اطلاعات کافی در اختیار داشته باشید.