فیوز مینیاتوری یک وسیله حفاظتی بوده که می‌تواند از جریان ۲ تا ۶۳ آمپر را در مصرف‌های صنعتی ، تجاری و … محافظت نماید. قبل از اینکه با تفاوت کلید اتوماتیک و فیوز مینیاتوری آشنا شویم بهتر است با سه ویژگی اصلی فیوز مینیاتوری آشنا شویم:
۱- محافظت در مقابل اضافه جریان (Over Load)
۲- محافظت در مقابل اتصال کوتاه (Short Circuit)
۳- کوتاه کنندگی جریان
کلید اتوماتیک
کلید اتوماتیک کمپکت یا MCCB یک نوع بریکر است (بریکر، نوعی کلید که توانایی قطع جریان برق تحت شرایط اتصالی را دارد) که برای حفاظت از سیستم های روشنایی، موتور ها، تجهیزات صنعتی و مصرف کنندگان دیگر در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار میباشد. کلید های اولیه اندازه و ابعاد بزرگتری داشته و به دلیل فشرده شدن و ابعاد کمتر به این بریکر ها، کلید اتوماتیک کمپکت گفته میشود. کلید اتوماتیک پارس فانال یک تجهیز مناسب و مورد اطمینان برای محافظت از سیستم های روشنایی میباشد.
انواع کلید اتوماتیک
کلید اتوماتیک هوایی (ACB)
کلید اتوماتیک هوایی (ACB) نوعی برکیر یا قطع کننده اتوماتیک فشار ضعیف است که در آمپرهای بالا استفاده میشود. به این دلیل به آن کلید هوایی گفته میشود که مکانیزم خاموش کردن جرقه در محفظه ای با هوای آزاد که به صورت فشرده پر شده صورت میگیرد. این تجهیز دو وظیفه اصلی را بر عهده دارد. اول سوئچینگ و دوم حفاظت از مدار در برابر کاهش و یا افزایش ولتاژ. اتصال کوتاه و افزایش حرارت تجهیزات در برابر عبور جریان زیاد، از این کلید بیشتر در ورودی تابلو ها استفاده میشود.
کلید اتوماتیک کمپکت (بدنه تزریقی (MCCB)
یکی از ویژگی های کلید اتوماتیک کمپکت (MCCB) کوچک بودن ابعاد آنها و از معایب آن قدرت قطع کمتر نسبت به کلید هوایی و عدم امکان تعمیر و سرویس آن می باشد. توجه داشته باشید هر چه جریان نامی کلید (جریانی است که کلید برای کار طولانی مدت، تحت آن جریان ساخته شده است) بیشتر باشد در ابعاد بزرگتری تولید میشود.
کلید محافظ جان
کلید محافظ جان(RCD) برای محافظت از جان افراد از برق گرفتی و محافظت تجهیزات مصرف کننده در مقابل نشتی جریان میباشد. کلید محافظ جان از حساسیت بالایی در برابر نشتی جریان برخوردار است. این محصول جهت استفاده در مصارف خـانـگی (تک فاز) بـه صورت دو پـل (فـاز + نـول) و در مصارف صنعتی (سه فاز) به صورت چهار پل، که می تواند همراه با نول و یا بدون نول (در سیستم های سه سیمه) بکار می رود .عملکرد آن به این صورت است که با مقایسه جریان ورودی و جریان خروجی اگر نشتی در مدار باشد و مقدار آن بیشتر از حساسیت کلید باشد جریان ورودی و در نتیجه مدار را قطع میکند.
کلید مینیاتوری (MCB)
فیوز مینیاتوری (MCB) یک نوع کلید خودکار حفاظتی میباشد که در جریان های پایین، محافظت از مدارات کنترل، تابلو های روشنایی و … مورد استفاده قرار میگیرد و در رده کلیدهای فشار ضعیف قرار میگیرد. در فیوز مینیاتوری حداکثر جریان 100 آمپر است و همچنین جریان قطع اتصال کوتاه این کلید ها بصوت نرم 10کیلو آمپر و حداکثر 25 کیلو آمپر است. این فیوز در دو نوع صنعتی و مسکونی کاربرد دارد.
عملکرد داخلی فیوز مینیاتوری
یک فیوز از این دو حالت طرز کار برای کارکرد خود استفاده میکند:
1. کارکرد بی متالی برای محافظت از اضافه‌بار
2. کارکرد مغناطیسی برای محافظت از اتصال کوتاه
جریان اتصال کوتاه از طریق سیم‌پیچ که تعداد قطر زیاد و دور کم دارد به حالت مغناطیسی مشخص میشود و فیوز مینیاتوری عمل میکند.
مشخص کردن جریان اضافه‌بار وظیفه یک فلز است که از طریق عبور جریان زمان‌دار زیادتر از جریان نامی، گرم شده و به‌وسیله خم شدن سبب عمل تماس فیوز شده و مدار را قطع میکند.
کلیدهای مینیاتوری تند کار در مدارهای روشنایی (فاقد موتور) و از کلیدهای مینیاتوری کند کار در مدارهای موتوری کاربرد دارند.
مزایای کلیدهای مینیاتوری در این است که فضای کمی می‌گیرند و می‌توان آنها را در کنار یکدیگر به حالت ردیفی چید.
از این کلیدها می‌توان در منازل استفاده کرد و بخش‌های گوناگون ساختمان را از راه آنها تغذیه کرد تا اگر مشکلی در بخشی از ساختمان ایجاد شد، سبب قطع کامل جریان نشود.
فیوز مینیاتوری قابلیت استفاده در تابلوهای کوچک و منزل‌ها را نیز دارند. کلیدهای مینیاتوری در درون جعبه‌تقسیمی که در هر واحد آپارتمانی گذاشته‌شده‌اند، قرار می‌گیرند.
ویژگی های اصلی فیوز مینیاتوری
- فیوز مینیاتوری باید از گونه مغناطیسی-حرارتی باشد و بدنه آن مقاومت مکانیکی و حرارتی کافی برای تحمل ادامه‌بار جریان نامی گفته‌شده آن را داشته باشد.
- بدنه فیوزهای مینیاتوری باید بتواند قدرت اتصال کوتاه و جریان اضافه‌بار را تحمل کند؛ جریان‌هایی که کلید، علت محافظتی آن بوده و در وضعیت کاری ذکرشده است.
- میزان محافظت کلید باید با درجه محافظت تابلو سازگاری داشته و از میزان محافظت تابلو کم نکند.
- جلد دربرگیرنده جزء عمل‌کننده محافظتی، باید به جهت خودداری از تماس شخص با سازوکار گفته‌شده کاملاً مهروموم شده باشد.
- قطعات فلزی سازوکار عمل‌کننده کلید باید از نوع بادوام بوده تا در وضعیت آب و هوایی ناجور خراب نشود.
- ترمینال‌های کلید باید به صورتی انتخاب شود که از پاشیده شدن کابل و سیم اتصال داده‌شده به آن خودداری شود.
- ذخیره‌های پیچ ترمینال‌ها باید در فلز مقاوم شود. پایان آچارخور پیچ‌ها باید گرد باشد تا از آسیب رساندن به سیم‌ها خودداری کند.
تفاوت کلید اتوماتیک و فیوز مینیاتوری
در ادامه اصلی ترین تفاوت‌های کلید اتوماتیک و فیوز مینیاتوری را به تفکیک بررسی می‌کنیم:
محدوده جریان
اولین اختلاف فیوز مینیاتوری و کلید اتوماتیک محدوده جریان است. فیوز مینیاتوری و کلید اتوماتیک هر دو جریان اتصال کوتاه و اضافه‌بار را مشخص کرده و مدار را قطع می‌کنند.
ولی اولین تفاوت کلید اتوماتیک و فیوز، در محدوده جریان فیوزهاست. فیوز مینیاتوری از ۲ آمپر تا ۶۳ آمپر تولید میشود.
البته در برخی مدل‌ها فیوز مینیاتوری در محدوده ۸۰، ۱۰۰ و ۱۲۵ هم تولید شده ولی معمول نیست، ولی کلید اتوماتیک در محدوده ۲۵ تا ۱۶۰۰ آمپر تولید میشود.
توانایی تنظیم
دومین تفاوت کلید اتوماتیک و فیوز مینیاتوری در توانایی تنظیم است. کلید اتوماتیک دو گونه قابل تنظیم و فیکس دارد.
در کلیداتوماتیک قابل تنظیم میشود جریان فیوز را در یک رنج مشخص نوسان داد و این مزیت بسیار زیادی است.
به این معنا که شما می‌توانید یک فیوز در رنجی برای جریان‌های متفاوت را به‌کار گیرید. این در صورتی است که فیوزهای مینیاتوری توانایی تنظیم ندارند.
تفاوت کلید اتوماتیک و فیوز مینیاتوری در قابلیت قطع
سومین تفاوت کلید اتوماتیک و فیوز مینیاتوری در قابلیت قطع آن‌هاست.
فیوز مینیاتوری اغلب توانایی قطع ۶ یا ۱۰ کیلو آمپر دارد.
به منظور برخورداری از مداری با توانایی قطع بالاتر، از کلید اتوماتیک در توانایی قطع ۲۵ و ۳۶، ۵۰ و ۷۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ و نیز ۲۰۰ کیلوآمپر، می‌توانید استفاده نمایید.
دو حالته و سه حالته بودن
چهارمین تفاوت کلید اتوماتیک و فیوز مینیاتوری حالت کارکرد آن‌هاست. فیوز مینیاتوری تنها دو حالت اتصال و قطع دارد.
ولی کلید اتوماتیک سه‌حالته است: حالت اتصال، حالت تریپ و حالت قطع. در روش تریپ کلید در وسط قرار دارد.
تفاوت کلید اتوماتیک و فیوز مینیاتوری در اندازه
با دقت به همه خصوصیت‌هایی که اشاره شده برای کلیدهای اتوماتیک، معمولاً این نوع فیوزها دارای سایز و حجم بزرگتری برای خاموش کردن جرقه در مقایسه به فیوزهای مینیاتوری هستند.
توانایی نصب رله کنترلی
کلید اتوماتیک توانایی نصب انواع رله‌های کنترلی مانند رله شنت تریپ و آندر ولتاژ را دارد. اضافه بر این می‌توان کلید اتوماتیک را موتوری کرد.
به این مفهوم که فیوز به‌وسیله موتور نصب شده روی آن متصل و قطع شود؛ بنابراین کلید اتوماتیک از راه دور قابل‌کنترل است. ولی فیوز مینیاتوری این توانایی را ندارد.
تفاوت کلید اتوماتیک و فیوز مینیاتوری در محافظت
فیوزهای مینیاتوری فقط دارای یک نوع محافظت برای بار هستند، محافظت مغناطیسی.
این به این مفهوم است که فیوزهای مینیاتوری فقط در حالتی که خطای اتصال کوتاه اتفاق افتاده باشد مدار را قطع می‌کنند. در سمت دیگر کلیدهای اتوماتیک می‌توانند هر دو گونه محافظت حرارتی و الکتریکی را برای بار به وجود آورند. این توانایی باعث میشود که کاربرد فیوزهای میناتوری برای بارهای موتوری بسیار محدود شود (فقط برای بارهای بسیار کوچک).
بزرگی وسایل جانبی برای یک کلید اتوماتیک به درجات از یک فیوز مینیاتوری زیادتر است. این ویژگی این توانایی را به فیوز می‌دهد که محدوده بزرگی از محافظت‌ها و مدیریت‌ها را برای بار مهیا کند.
فیوز میناتوری هم تعداد کمی از وسایل جانبی را دارا بوده ولی تهیه نمودن آن سخت‌تر بوده و با توجه به نرخ آنها به کار گرفتن آنها به‌صرفه نیست.
تفاوت کلید اتوماتیک و فیوز مینیاتوری در ایجادخطا
کارکرد در حالت ایجاد خطا یکی از تواناهایی مهم کلیدهای اتوماتیک است یکی از ویژگی های کلیدهای اتوماتیک سه‌حالته بودن سوئیچ آن‌هاست، به این صورت که، در حالت ایجاد خطا در یک فیوز اتوماتیک، فیوز به‌جای قرار گرفتن در وضعیت قطع در وضعیت خطا قرار میگیرد و این ویژگی امکان دیدن ایجاد قطعی مدار و بازشناختن دلیل آن (بروز خطا یا قطع دستی) را به ما می‌دهد.
این در صورتی است که فیوزهای مینیاتوری فقط دو وضعیت کارکرد باز و بسته دارند. توانایی مدیریت خودکار یا مدیریت از راه دور به‌وسیله اضافه کردن یک سازوکار موتوری به فیوز اتوماتیک می‌توان این توانایی را برای آن ایجاد کرد که از راه دور یا از طریق یک سامانه الکتریکی بسته یا باز شود.
قیمت زیاد آن استفاده از آن را بسیار کم کرده ولی فیوزهای میناتوری به‌هیچ‌عنوان این توانایی را ندارند و برای اتصال و قطع از راه دور می‌بایست از کنتاکتور در مدار آنها استفاده کرد.
تعداد پل‌های فیوزهای میناتوری در همه مدل‌ها برای تعداد پل‌های 1 تا چهار برای همه محدوده‌ها و با همه ویژگی‌ها تولید می‌شوند.
این در صورتی است که کلیدهای اتوماتیک را برای مصرف‌کننده‌های تک پل فقط می‌توان در بعضی مدل‌ها پیدا کرد و محدوده جریانی و ویژگی الکتریکی آنها هم بسیار محدود است.