تفاوت کلید محافظ جان rccb و rcbo

در مقالات پیشین فرنام الکتریک به بررسی کامل کلیدهای محافظ جان و کلیدهای مینیاتوری پرداختیم. اما به طور خلاصه می‌توانیم بگوییم که کلید مینیاتوری تجهیزی است که به منظور حفاظت از سیستم‌ها و مدارها نسبت به اضافه جریان و اتصال کوتاه عمل می‌کند. در مقابل کلید محافظ جان به عنوان یک تجهیز مهم از سیستم‌ها و مدارها نسبت به نشتی جریان حفاظت می‌کند. در این مقاله به معرفی و بررسی تفاوت کلید محافظ جان rccb و rcbo می پردازیم. با فرنام الکتریک همراه باشید.

محافظ جان چطور کار می کند؟ 

محافظ جان نوعی کلید اتوماتیک است که برای حفاظت از انسان و تجهیزات در برابر جریان نشتی و برق گرفتگی ساخته شده است. اساس کار محافظ جان (Residual current Circuit Breaker(RCCB))، مقایسه جریان ورودی با جریان خروجی کلید است. ورودی محافظ جان فاز و نول است. وقتی محافظ جان در مدار قرار می گیرد می تواند از افراد در برابر برق گرفتگی ناشی از تماس مستقیم و یا تماس غیرمستقیم جلوگیری کند. تماس مستقیم وقتی اتفاق می افتد که فرد مستقیماً با فاز تماس داشته باشد و تماس غیرمستقیم وقتی است که بدنۀ هادی تجهیزات برقی در اثر اتصالی برق دار شده باشد و فرد بدنۀ برق دار را لمس کند. زمان تماس با بدنه برقدار یا خود فاز، جریانی از بدن انسان عبور می کند که به آن جریان نشتی گفته می شود.

کلید محافظ جان می تواند این جریان را تشخیص دهد و براساس میزان حساسیت خود به جریان نشتی به دو نوع خانگی و صنعتی تقسیم می شود و علاوه بر حفاظت افراد در مقابل تماس مستقیم و یا غیرمستقیم برق، با جلوگیری از نشتی جریان از دستگاه ها و تجهیزات صنعتی هم محافظت می کند. بنابراین اگر جریان نشتی در مداری که محافظ جان در آن قرار دارد بیشتر از حساسیت کلید باشد، کلید عمل کرده و جریان ورودی و در نتیجه مدار را قطع می کند. محافظ جان به دو دستۀ کلی زیر تقسیم می شود:

• محافظت انسان در برابر تماس مستقیم با قطعات الکتریکی (حساسیت ۳۰ میلی آمپر)
• محافظت قطعات الکتریکی در برابر خطر آتش سوزی (حساسیت ۳۰۰ میلی آمپر)

 اجزای تشکیل دهنده کلید جریان نشتی:

کلید جریان نشتی عمدتا از یک هسته و یک رله سنجش جریان تشکیل شده است.

1-1) هسته مغناطیسی:

هسته مغناطیسی کلید محافظ جان مانند ترانسفورماتور کار می‌کند. هسته اولیه‌ی آن تمام جریان‌های مدار را که تحت نظرگرفته می‌شوند اندازه‌گیری می‌کند، و هسته‌ی ثانویه‌ی آن انرژی رله جریان را تامین می‌کند. اگر جریان نشتی یا خطا در مدار وجودداشته باشد، حاصل جمع برداری جریان ها صفر نیست و منجربه جریان نشتی می‌شود.اگر مقدار جریان نشتی بالاتر از آستانه از پیش تعیین شده کلید (I_Δn) باشد، رله سنجش جریان باعث بازشدن اتصال اصلی داخل دستگاه (کلید یا قطع کننده مدار) می‌شود.

1-2) رله سنجش جریان:

رله سنجش جریان در کلید جریان نشتی از یک سیم‌پیچ مغناطیسی تشکیل شده است و تا زمانی که هیچ جریان خطایی وجود نداشته باشد، یک میله فلزی را در حالت بدون حرکت و ثابت (بسته) نگه می‌دارد.این میله فلزی بر روی محوری ثابت است و از سیم‌پیچ رله انرژی خودرا جهت حرکت دریافت می‌کند.

دو نوع جریان مهم در کار با RCCB وجود دارد: جریان نشتی و جریان خطا.

جریان نشتی: جریانی که در حالت کارکرد عادی مدار و بدون وقوع هیچ خطایی به سوی زمین جاری می‌شود.

جريان خطا: جریانی که به‌دلیل یک عیب عایقی از طریق هادی‌های رسانای در دسترس یا هادی حفاظتی به سوی زمين جاری می‌شود.

کلید RCCB چیست؟

یکی از دسته بندی‌های کلیدهای نشتی جریان یا RCD ها، کلیدهای محافظ جان RCCB هستند. این کلیدها که به آن کلید قطع کننده جریان نشتی یا Residual Current Circuit Breaker می گویند؛ تنها یک وظیفه اصلی دارند و آن مقایسه جریان ورودی و جریان خروجی کلید می‌باشد. در اثر مقایسه این دو جریان، جریان نشتی شناسایی و در نتیجه عمل قطع کلید صورت می‌پذیرد.

کلید محافظ جان ترکیبی RCBO چیست؟

دسته دوم کلیدهای نشتی جریان یا RCD ها، کلید های محافظ جان ترکیبی یا RCBO هستند. این کلیدها که به آن کلید قطع کننده جریان نشتی ترکیبی یا Residual Current Breaker With Over Current هستند با کلید مینیاتوری ترکیب شده‌اند و در نهایت علاوه بر وظیفه حفاظت نشتی جریان، وظیفه محافظت در برابر اضافه جریان (اضافه بار) و اتصال کوتاه را نیز بر عهده دارد. کلید محافظ جان ترکیبی بر همین اساس دارای تفاوت‌هایی نسبت به کلید محافظ جان است که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

تفاوت کلید محافظ جان rccb و rcbo

معرفی تفاوت کلید محافظ جان rccb و rcbo که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم، به ما کمک می‌کند که در هنگام خرید و بررسی تابلوهای برق بتوانیم آنها را تشخیص دهیم:

1) تفاوت کلید محافظ جان rccb و rcbo در اهرم قطع کننده

اهرم قطع کننده در  کلیدهای محافظ جان ترکیبی طول بلندتری نسبت به کلید محافظ جان دارد.

2) تفاوت کلید محافظ جان rccb و rcbo در شماتیک یا دیاگرام کلید

شماتیک یا دیاگرام کلید محافظ جان ترکیبی شامل هردو دیاگرام کلید محافظ جان و کلید مینیاتوری می‌باشد.

3) تفاوت کلید محافظ جان rccb و rcbo در نوع کلید (TYPE)

در کلیدهای محافظ جان ترکیبی به علت اینکه در ساختار آن کلید مینیاتوری وجود دارد؛ تایپ یا تیپ را داریم. بر اساس معرفی که در مقالات انواع کلید مینیاتوری داشتیم؛ کلیدهای محافظ جان ترکیبی می‌توانند تایپ C (موتوری یا عمومی یا کندکار) و تایپ B (تندکار) باشند. این مورد در خصوص کلیدهای محافظ جان RCCB وجود ندارد.

4) تفاوت کلید محافظ جان rccb و rcbo در استاندارد IEC

کلید‌های محافظ جان RCCB دارای استاندارد بین المللی IEC61008 می‌باشند. در مقابل کلیدهای محافظ جان RCBO دارای استاندارد بین المللی IEC61009 می‌باشد.

5) تفاوت کلید محافظ جان rccb و rcbo در قیمت

کلیدهای محافظ جان ترکیبی  به علت داشتن قابلیت‌های کلیدهای مینیاتوری دارای قیمت بالاتری نسبت به کلیدهای محافظ جان RCCB هستند.

آیا می توان با استفاده از یک کلید محافظ جان و یک کلید مینیاتوری، کلید محافظ جان ترکیبی ساخت؟

برخی برندهای خاص و پر متقاضی، محصول محافظ جان ترکیبی در بازار ایران وجود ندارد. این سؤال توسط مصرف کنندگان مطرح می‌شود که آیا این امکان وجود دارد که به این روش یک مجافظ جان ترکیبی داشته باشیم؟ همچنین این مورد توسط برخی فروشندگان نیز پیشنهاد می‌شود. اگرچه پیشنهاد تیم فنی ما استفاده از کلیدهای محافظ جان ترکیبی موجود در بازار می‌باشد؛ اما این امکان وجود دارد. تنها تفاوتی که در این حالت اتفاق می افتد دو مورد است:

یک. افزایش تعداد پل‌های کلید نسبت به یک کلید محافظ جان ترکیبی

دو. وجود دو اهرم قطع جدا از هم

حال باید راه حلی برای این دو مورد پیدا کرد. برای این کار باید دو عمل را انجام داد:

یک. استفاده از پل برای فازها و نول ها

دو. استفاده از پین فلزی مناسب برای اتصال دو اهرم

الزامات استفاده از کلید محافظ جان

امروزه مطابق با استانداردهای ایمنی ساختمان، وجود کلید محافظ جان در تمامی مدارها الزامی است.

چهار منطقه در ساختمان وجود دارد که وجود کلید محافظ جان یا RCD در آنها الزامی است. این مناطق عبارتند از:

1. تابلو برق ورودی: وجود کلید محافظ جان، تابلو برق را از خطراتی مانند آتش سوزی ناشی از اتصال کوتاه و اضافه بار محافظت می کند.
2. سوییچ ها و پریزها: تمام سوییچ ها و پریزهای موجود در سیستم برای خطراتی نظیر برق گرفتگی کاربر، باید مجهز به کلید حفاظت جان باشند.
3. سرویس بهداشتی و حمام و کلیه مناطق مرطوب: به طوری که کلیه سوییچ ها و پریزهای سرویس بهداشتی باید توسط کلیدهای نشتی جریان محافظت شده باشند. چون در محیط های مرطوب، هنگامی که پوست بدن خیس است، بدن به شدت به جریان الکتریکی حساس است.