کلید امرجنسی یا کلید اضطراری نوعی کلید پوش باتن یا شستی می باشد که در مواقع اضطراری با یک بار فشار دادن مدار را قطع می کند با فعال شدن این کلید تا زمان چرخاندن سری قارچی مدار قطع است و به محض چرخاندن سری قارچی شستی آزاد شده و مدار فعال می گردد.
گاها در بعضی از تابلوهای برق لازم است که قبل یا بعد از شستی استپ در مدار برق صنعتی یک کلید تعبیه شده باشد که توانایی بازگشت نداشته باشد. زمانی که دست روی شستی استپ می گزاریم کنتاکت داخلی آن قطع می گردد و درصورتی که دستمان را روی آن آزاد نماییم شستی استپ به حالت اول یعنی حالت وصل باز می گردد. همان طور که می دانید شستی استپ در اصطلاح نرمالی کلوز یا nc می باشند که این اصطلاح به این معنی است این شستی ها در حالت پیش فرض بسته می شوند.
تفاوتی که کلید قطع اضطراری با شستی استپ دارد بر نمی گردد و زمانی که دست روی آن گذاشتیم به خودی خود به حالت قبل باز نمی گردد و قفل می شود و می بایست سر کلید را نیم دور بچرخانیم تا کلید به حالت اول بازگردد .این نوع کلید در دو نوع دیواری و تابلویی در دسترس قرار می گیرد.
دکمه‌های فشاری اضطراری
کلید قطع اضطراری یک دکمه قرمزرنگ است که در پس زمینه زرد جای می گیرد. در سیستم‌های بزرگ، از قبیل خطوط نقاله، کلید قطع اضطراری به شکل های متفاوتی در دسترس قرار می گیرد که با دست یا پا یا بقیه اعضای بدن، قابلیت فشار دارند. گاها دیوارهای ایمنی نوری، کار کلید قطع اضطراری را می کنند. برای ماشین های کوچک تر، کلید اصلی قطع و وصل دستگاه، خود به‌عنوان یک کلید قطع اضطراری کاربرد دارد. در ابزارهای دستی، نیازی به کلید قطع اضطراری نمی باشد . تنها کافیست در شرایط اضطراری دو شاخه را از برق جدا کنید.
کلید قطع اضطراری بعد از فشار دادن، قفل می گردد و می‌تواند بسته به سطح امنیت، با کشیدن کلید قرمز به بیرون یا چرخاندن کلید قرمز، به حالت اولیه خود بازگردد. کلید قطع اضطراری می بایست به گونه ای طراحی شود که اپراتور دستگاه، سریع در مواقع اضطراری، بتواند از آن استفاده کند. به شکلی که دستگاه قابلیت آن را نداشته که به خودی خود بعد از کشیده شدن کلید قرمز به حالت وصل، دوباره شروع به فعالیت نماید . مدارهای توقف اضطراری با توجه به شرایط فنی در دسته‌های مختلف توقف، طبقه بندی می شود.
رنگ های مختلف پوش باتن ها:
پوش باتن ها در رنگ های متفاوتی تولید و ارائه می گردد. هر کدام از این رنگ ها حاکی از آن دارد که هر کدام یک کار بخصوص انجام می دهد که منجر می گردد اپراتور هنگام کار با این کلید ها با ایرادی مواجه نشود .به طور کلی هر رنگ برای هدف و کار خاصی می باشد:
- رنگ قرمز : برای قطع برق مدار
- رنگ قرمز (شاسی امر جنسی) : در مواقع اضطراری برای قطع سریع برق
- رنگ سبز یا سیاه : برای راه اندازی سیستم
- رنگ زرد : برای راه اندازی سیستم در حالت خاص
- رنگ سفید یا آبی : برای هر منظوری در سیسم می توان از این رنگ استفاده کرد
تعدادی از پوش باتن ها با رنگ قرمز از سر بزرگ تربرخوردار می باشند از حالت معمول می باشند که در صنعت به آن ها شاسی قارچی گفته می شود که به عنوان شاسی اضطراری در سیستم استفاده می شوند.
انواع شاسی امر جنسی (قارچی)
- شاسی امرجنسی کلید دار
- شاسی امرجنسی ساده
جایگاه کلید امرجنسی در مدار PLC
در بعضی کاربرد های دیگر کلید قطع اضطراری تغذیه I/O را قطع می کند اما تغذیه PLC برقرار می باشد. برای این منظور از یک رله اصلی که به MCR یا SCR موسوم می باشد بهره برداری می گردد. کلید اضطراری به این رله سیم کشی می شود. در صورتی که این رله تحریک شود به طور معمول باعث قطع تغذیه ورودی و خروجی ها می شود.
تفاوت پوش باتن با کلید امرجنسی با کلید قطع اضطراری
-
قطع اضطراری با عملکرد قفل مکانیکی
این نمونه پوش باتن به شکل مستقیم، عمل باز کردن مدار را انجام می نماید. سرعت باز کردن کنتاکت های NC و در نتیجه تولید فرمان قطع (OFF)، به سرعت پوش باتنی که فشار داده شده است، ارتباط دارد. فرمان قطع (OFF) می تواند (در برخی موارد) قبل از اینکه مکانیسم قفل عمل می کند، در یک لحظه، تولید گردد.
-
توقف اضطراری با عمل تریگر (مدار رها ساز) و قفل مکانیکی
عملکرد آن همچون نمونه قبلی ، به شکل مستقیم مدار را باز می کند. همچنین سرعت باز کردن کنتاکت های NC و در نتیجه تولید فرمان قطع (OFF)، به سرعت پوش باتنی که فشار داده شده است، بستگی دارد. انرژی ذخیره شده در فنر برای به کار انداختن هر دو مکانیسم قفل کردن و باز نمودن مدار توسط کنتاکت های NC کاربرد دارد ، به گونه ای که مکانیزم قفل شدن نمی تواند بدون فرمان قطع صورت گیرد ؛ و به طبع، دستور قطع (OFF) هم بدون قفل کردن سیستم نمی تواند تولید شود.
نقشه تابلو کلید امرجنسی به چه صورت است ؟
همانطور که می دانید کلید امرجنسی قبل یا بعد از شستی استپ یعنی در خط وررودی مدار فرمان تعبیه شده در هر حال قبل از استارت قرار می گیرد که در صورت اختلالی در مدار ایجاد گردد مدار فرمان را قطع کنیم ولی در نقشه های متفاوت ممکن است استفاده شود و نسبت به نیاز مان در قسمت های دیگر نقشه هم از آن استفاده کنیم.کلید قطع اضطراری (کلید قارچی) یک دکمه قرمز و معمولا برروی یک پس زمینه زرد است.کلید قطع اضطراری به صورتهای مختلفی وجود دارد که با دست یا پا قابل فشار دادن هستند.
در برخی موارد،دیوارهای ایمنی نوری،کار کلید قطع اضطراری را می‌کنند.کلید قطع اضطراری بعد از فشار دادن،قفل می‌شود و می‌تواند بسته به سطح امنیت،با کشیدن کلید قرمز به بیرون یا چرخاندن کلید قرمز،به حالت اولیه خود برگردد.کلید قطع اضطراری باید طوری تعبیه شود که اپراتور دستگاه،بلافاصله در مواقع اضطراری،بتواند از آن استفاده کند.برای مواقع تعمیرات و نگهداری از دستگاه نیز کلید اصلی دستگاه باید خاموش باشد و در برابر دوباره روشن شدن،قفل باشد.
کلید قطع اضطراری بعد از فشار دادن ، قفل می‌شود و می تواند بسته به سطح امنیت، با کشیدن کلید قرمز به بیرون یا چرخاندن کلید قرمز، به حالت اولیه خود برگردد. کلید قطع اضطراری باید طوری طراحی شود که اپراتور دستگاه، بلافاصله در مواقع اضطراری، بتواند از آن استفاده کند. برای مواقع نگهداری از دستگاه ، کلید اصلی دستگاه باید خاموش باشد و در برابر دوباره روشن شدن ، قفل باشد . معمولاً همراه با کلید قطع اضطراری ، تجهیزات توقف اضطراری دیگری هم استفاده می شود که شرایط مناسب را برای ایجاد قابلیت اطمینان بالاتر ، برآورده می کنند. به گونه ای که دستگاه نمی تواند به‌خودی خود بعد از کشیده شدن کلید قرمز به حالت وصل، دوباره شروع به کار کند.
سخن پایانی
در هنگام پیاده سازی سیستم های اتوماسیون صنعتی کلید قطع اضطراری می بایست به طور موازات PLC سیم کشی گردد. به عبارت دیگر حتی در صورتی که کنترلر دچار وضعیت STOP باشد باز باید کلید قطع اضطراری بتواند سیستم را قطع نماید. PULL CORD های کنار نوارهای نقاله و لیمیت سوئیچ های انتهای مسیر سیستم های متحرک از جمله موارد اضطراری می باشند که تحریک ان ها به طور مستقیم می بایست بتواند به موتور ها و ولو ها و سایر وسایل فرمان بفرستد.
کلید قطع اضطراری پس از فشار دادن، قفل می شود و این قابلیت را دارد که بسته به سطح امنیت، با کشیدن کلید قرمز به بیرون یا چرخاندن کلید قرمز، به حالت اولیه خود باز گردد. کلید قطع اضطراری باید طوری طراحی شود که اپراتور دستگاه، بلافاصله در مواقع اضطراری، بتواند از آن بهره برداری کند. برای مواقع نگهداری از دستگاه، کلید اصلی دستگاه باید خاموش باشد و در برابر دوباره روشن شدن، قفل باشد.
اغلب همراه با کلید قطع اضطراری، تجهیزات توقف اضطراری دیگری هم مصرف می شود که شرایط مناسب را برای ایجاد قابلیت اطمینان بالاتر، برآورده می کنند. به گونه ای که دستگاه نمی تواند به خودی خود بعد از کشیده شدن کلید قرمز به حالت وصل، دوباره شروع به کار کند. مدار های توقف اضطراری با توجه به شرایط فنی در دسته های مختلف توقف، طبقه‌بندی می گردند.
سوالات متداول
۱. کلید قطع اضطراری چگونه کار می‌کند؟
– بعد از فشار دادن، قفل می‌شود و می‌تواند با کشیدن یا چرخاندن کلید قرمز به حالت اولیه خود بازگردد.
۲. چرا پوش باتن‌ها در رنگ‌های مختلف تولید می‌شوند؟
– هر رنگ حاکی از کار بخصوصی است که منجر به ایجاد هر گونه ایرادی نمی‌شود.
۳. چه رنگ‌هایی برای پوش باتن‌ها در صنعت استفاده می‌شود؟
– رنگ قرمز برای قطع برق مدار، رنگ سبز یا سیاه برای راه‌اندازی سیستم، رنگ زرد برای راه‌اندازی سیستم در حالت خاص و رنگ سفید یا آبی برای هر منظوری.
۴. چگونه می‌توان از کلید قطع اضطراری استفاده کرد؟
– با فشار دادن دکمه، قفل می‌شود و با کشیدن یا چرخاندن کلید قرمز به حالت اولیه بازمی‌گردد.
۵. چه شرایطی برای طراحی کلید قطع اضطراری باید مدنظر قرار گیرد؟
– باید به گونه‌ای طراحی شود که اپراتور دستگاه، بلافاصله در مواقع اضطراری، بتواند از آن استفاده کند و دستگاه به‌خودی‌خود بعد از کشیده شدن کلید قرمز به حالت وصل، دوباره شروع به کار نکند. همچنین، معمولاً همراه با کلید قطع اضطراری، تجهیزات توقف اضطراری دیگری هم استفاده می‌شود.