معرفی انواع کلید محافظ جان

کلید محافظ جان از جمله کلید های صنعتی است که در کنار کلید مینیاتوری نصب شده؛ اما وظیفه ای متفاوت دارد. در این مقاله به معرفی کامل انواع کلید محافظ جان خواهیم پرداخت با فرنام الکتریک همراه باشید.

کلید محافظ جان چیست و چه وظیفه ای دارد؟

کلید حفاظت از جریان نشتی که در ایران به محافظ جان شناخته می شود؛ از جمله قطع کننده هایی است که از نظر ظاهری مشابهت بسیاری با کلید مینیاتوری دارد. این کلید در ساختار، متفاوت از کلید های مینیاتوری است زیرا دارای دو بخش الکترومکانیکی و الکترونیکی است. وظیفه کلید محافظ جان نیز به طور کلی متفاوت از کلید های مینیاتوری است و بر همین اساس استفاده از آنها در تمامی بخش های صنعتی، تجاری، اداری و مسکونی بر اساس قوانین و مقررات حوزه برق الزامی است.

اگر وظیفه کلید های مینیاتوری را حفاظت از تجهیزات پایین دستی کلید در مقابل اضافه بار یا اضافه جریان بدانیم؛ وظیفه کلید های محافظ جان، حفاظت از کل مدار پایین دستی در مقابل نشتی جریان است. نشتی جریان در بیشتر مواقع در زمان هایی خود را نشان می دهد که شبکه برق مصرفی با قسمتی از بدنه تجهیزات مانند فلزات یا رطوبت ارتباط برقرار می کند؛ محافظ جان این نشتی را تشخیص و مدار را به سرعت قطع می نماید و باتوجه به اینکه این حفاظت موجب جلوگیری از برق گرفتگی افراد می شود؛ به کلید محافظ جان شهرت یافته است.

کلید محافظ جان چگونه و در کجای مدار نصب می شود؟

کلید محافظ جان در مرحله آخر تابلو برق، یعنی محلی که خروجی های تابلو برای اتصال به تجهیزات مصرفی مانند سیستم روشنایی آماده شده اند؛ دقیقا قبل از کلید های مینیاتوری یا ترمینال های خروجی نصب می شود. بر همین اساس، تمامی تجهیز های مصرفی یا تجهیز های پایین دستی، برق مصرفی ( ورودی) خود را از کلید محافظ جان می گیرند. بر همین اساس و مطابق تصویر زیر، فاز و نول وارد کلید محافظ جان شده ، نول خروجی از کلید برای استفاده در ترمینال های نول یا تجهیزات مصرفی بکار گرفته می شود. فاز خروجی از کلید نیز برای مصرف کنندگان یا برای استفاده در ورودی کلید های مینیاتوری به کار گرفته می شود.

انواع کلید های محافظ جان

(RCD (Residual Current Device اسم کلی کلیدهای محافظ جان است. که شامل دو نوع زیر می شود.

کلید های RCCB

RCCB مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker می باشد. به معنای لغوی کلیدهای قطع جریان نشتی، RCD هایی هستند. که حفاظت اضافه بار ندارند. وظیفه آنها فقط حفاظت در برابر جریان نشتی می باشد.

کلید های RCBO

RCBO مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker With Over Protection، به معنای لغوی کلید های قطع جریان نشتی با حفاظت اضافه بار می باشند. این کلید ها علاوه بر حفاظت جریان نشتی که وظیفه اصلی

آنهاست، حفاظت در برابر جریان اضافه بار را نیز بر عهده دارند. کلمه RCBO بیشتر در اروپا رواج دارد.

نام دیگر کلید RCBO که در ایالت متحده و کانادا رایج است، GFCI می باشد که سرنام عبارت Ground Fault Circuit Interrupter است. به کلید RCBO، کلید محافظ جان ترکیبی نیز می گویند.

الزامات استفاده از کلید محافظ جان

امروزه مطابق با استانداردهای ایمنی ساختمان، وجود کلید محافظ جان در تمامی مدارها الزامی است.

چهار منطقه در ساختمان وجود دارد که وجود کلید محافظ جان یا RCD در آنها الزامی است. این مناطق عبارتند از:

۱-تابلو برق ورودی: وجود کلید محافظ جان. تابلو برق را از خطراتی مانند آتش سوزی ناشی از اتصال کوتاه و اضافه بار محافظت می کند.

۲-سوییچ ها و پریزها: تمام سوییچ ها و پریزهای موجود در سیستم برای خطراتی نظیر برق گرفتگی کاربر. باید مجهز به کلید حفاظت جان باشند.

۳-سرویس بهداشتی و حمام و کلیه مناطق مرطوب: به طوری که کلیه سوییچ ها و پریزهای سرویس بهداشتی باید توسط کلیدهای نشتی جریان محافظت شده باشند. چون در محیط های مرطوب. هنگامی که پوست بدن خیس

است، بدن به شدت به جریان الکتریکی حساس است.

شرایط استفاده از انواع کلید محافظ جان

• کلیدهای محافظ جان با قدرت قطع اتصال کوتاه های ۶ کیلو آمپر و ۱۰ کیلو آمپر و تحت دمای کاری ۳۵- تا ۷۰+ درجه سلسیوس موجود می باشند.
• کلیدهای RCCB حفاظت اتصال کوتاه و اضافه بار ندارند به همین دلیل قبل از RCCB ها در مدار از کلید مینیاتوری استفاده می گردد.
• کلیدهای محافظ جان در آمپرهای ۶ الی ۱۰۰ آمپر ساخته می شوند.
• در واحدهای ساختمانی یا مصارف تکفاز از کلید محافظ جان دوپل و در واحد های صنعتی یا کاربری های سه فاز از کلیدهای محافظ جان ۴ پل استفاده می گردد.
• میزان حساسیت یا جریان قطع خودکار کلیدهای محافظ جان از ۱۰ تا ۵۰۰ میلی آمپر با مدت زمان قطع تا حداکثر ۱۵۰ میلی ثانیه می باشد.

قیمت انواع کلید محافظ جان

اگر قصد خرید کلید محافظ جان دارید، بهتر است پیش از خرید از نظر قیمتی این محصول را با سایر محصولات مقایسه کنید. قیمت کلید محافظ جان از جمله کلید محافظ جان سه فاز، تکفاز و… به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد که 4 مورد از مهم‌ترین آن‌ها شامل اصالت، کیفیت، مدل، برند است.

 مدل

کلیدهای محافظ جان مدل‌های مختلفی دارد که به سبب کارکرد و وظایف متفاوت‌شان از لحاظ قیمتی با یکدیگر متفاوت‌اند؛ به عنوان مثال کلید محافظ جان 4 پل که برای کارگاه‌های صنعتی استفاده می‌شود قیمت بیشتری نسبت به کلید محافظ دو پل دارد.

اصالت

با خرید محصولات اورجینال می‌توانید از کیفیتی بالاتر، خدماتی بهتر و ایمن‌تر و از همه مهم‌تر گارانتی بهره ببرید. محصولات تقلبی جدا از اینکه کیفیت کافی ندارند می‌توانند خطر آفرین هم باشند.

از آن‌جایی که تجهیزات برقی وظیفه مهمی در خانه دارند باید بهترین نوع آن را خریداری کنید تا خیال‌تان از همه جهات آسوده باشد.

کیفیت

یکی دیگر از مهم‌ترین مواردی که بر قیمت محافظ جان تاثیرگذار است کیفیت محصول است. برندهای معتبر معمولا در تولید و طراحی تجهیزات برقی از بهترین متریال‌ها استفاده می‌کنند؛ از این رو با نمونه‌های بی‌کیفیت بازار قیمت تفاوت‌تری دارند.

برند

برندهای مختلف به سبب سابقه کاری و یا شهرت بیشتری که دارند قیمت‌های متفاوتی برای محصولات خود اعلام می‌کنند.

تست جریانی انواع کلید محافظ جان چگونه است؟

برای تست جریانی کلید محافظ جان سه فاز، تکفاز و… اول از همه به یک لامپ با وات پایین احتیاج داریم. توان لامپ مذکور نباید از 8 وات واقعی کمتر باشد؛ زیرا اکثر کلیدهای محافظ جان حساسیت 30 میلی آمپری دارند؛ با این حال برای آن دسته از محافظ جان‌هایی که حساسیت 300 میلی آمپری دارند می‌توانید از یک لامپ  وات استفاده کنید.

در گام اول باید ولتاژ 220 ولت برق شهری را مشابه تست قبلی به ترمینال‌های IN و N ورودی وصل کنید.

دو سر سیم لامپ را به ترمینال‌های OUT و N خروجی در پایین متصل کنید.

شستی کلید محافظ جان را بالا ببرید و وضعیت ON را در این کلید فعال کنید؛ با این کار لامپ روشن می‌شود.

در این مرحله باید سیم متصل به ترمینال N در خروجی را جدا کرده و برای یک لحظه به ترمینال N در ورودی تماس دهید؛ به این منظور کافیست تنها سر سیم را به پیچ ترمینال N ورودی بزنید.

به محض تماس سیم به ترمینال N ورودی، لامپ باید برای لحظه‌ای روشن شده و در ادامه هم کلید محافظ جان بلافاصله مدار را قطع کند؛ یعنی شستی را از وضعیت ON به OFF برگرداند.

اگر به هر دلیلی فرآیند بالا به طور کامل انجام نپذیرد و محافظ جان مدار را قطع نکند و لامپ روشن بماند، به این معنی است که کلید محافظ جان شما خراب بوده و فاقد حساسیت لازم در عملکرد است.