معرفی انواع فیوز و کاربرد آن : فیوز عبارت است از یک سیم حرارتی که در مدار جریان قرار می‌گیرد و به ازای جریان به خصوصی در زمان معین ذوب میشود (می سوزد). عملکرد صحیح فیوز نه فقط تابع دقت مرحله ساخت میباشد، بلکه همچنین به استفاده درست و نگهداری صحیح پس از نصب نیز بستگی دارد. چنانچه فیوز به درستی به کار گرفته نشود احتمال وارد آمدن خسارت جدی به تجهیزات گران قیمت وجود دارد.وظیفه‌ی یک سیستم قدرت تحویل انرژی الکتریکی به مصرف کننده به طور مداوم و بدون وقفه میباشد. مهم ترین خطر برای یک سیستم قدرت، اتصال کوتاه میباشد که باعث تغییرات شدید و ناگهانی در آن میشود. ایجاد خطا و اتلاف انرژی زیاد به صورت حرارت در محل اتصال کوتاه، باعث آتش سوزی، صدمات مکانیکی و الکتریکی به تجهیزات میشود.
لازم است اولا قسمت معیوب هر چه سریعتر از مدار جدا شده تا به قسمتهای سالم صدمه‌ای نرسد و ثانیا حداقل قطعی برق در قسمتهای سالم را داشته باشیم. این امر مستلزم به کارگیری انتخاب و به کار گیری صحیح وسایل حفاظتی اعم از رله‌ها و فیوزها میباشد. فیوزها خود مستقیما خطا را حس کرده و مدار را قطع می‌کنند در حالیکه رله‌ها پس از احساس خطا برای رفع آن به کلیدهای مربوطه فرمان می‌دهند. از نظر حفاظتی، یک سیستم قدرت به نواحی کوچکتری تقسیم میشود که هر کدام از این نواحی ممکن است توسط وسایل حفاظتی اصلی و چندین وسیله حفاظتی پشتیبان مورد حفاظت قرار گیرد. برای بررسی بیشتر تا پایان مقاله با فرنام الکتریک همراه باشید.
اجزای تشکیل دهنده فیوز
پایانه:
قسمتهای فیوز را که برای اتصال الکتریکی مدار خارجی تعبیه شده است پایانه گویند
پایه فیوز:
به قسمتهای ثابت یک فیوز گفته میشود که مجهز به ترمینال هایی برای اتصال به مدار خارجی بوده و در مورد بعضی از انواع دارای روپوش محافظ نیز میباشد
کنتاکت‌های پایه فیوز:
به قسمتهای هادی پایه فیوز گفته میشود که با کنتاکت‌های کلاهک فیوز یا رابط فیوز در ارتباط است.
کلاهک فیوز:
به قسمت جداشدنی فیوز گفته میشود که حامل رابط فیوز بوده و خارج کردن و تعویض آن را راحت میکند.
کنتاکت‌های کلاهک فیوز:
برای اتصال به کنتاکت‌های رابط فیوز و نیز اتصال به کنتاکت پایه فیوز طراحی شده است.
نگهدارنده‌ی فیوز:
به مجموع پایه فیوز و کلاهک فیوز نگهدارنده فیوز گویند.
رابط فیوز (فشنگ فیوز):
به قسمتی از فیوز گفته میشود که شامل المان فیوز بوده و پس از عمل کردن فیوز برای آماده سازی مجدد آن، باید تعویض گردد.
کنتاکت‌های رابط فیوز:
برای اتصال رابط فیوز به کنتاکت‌های پایه فیوز و کنتاکت‌های کلاهک فیوز طراحی شده است.
المان فیوز:
بخشی از فیوز بوده که هنگام عملکرد فیوز ذوب می‌گردد. (سیم فیوز)
شاخص فیوز:
قسمتی از فیوز بوده که مشخص میکند فیوز سالم بوده یا عمل کرده است. شاخص فیوز را با توجه به جریان نامی فیوز، به رنگهای مختلف می‌سازند. جدول زیر جریان نامی را با توجه به رنگ شاخص آن مشخص میکند. شاخص فیوز توسط یک سیم مقاومتی نگهداشته میشود.
پس از سوختن المان فیوز سیم مقاومتی نیز سوخته و پولک فلزی که تحت کشش فنری کوچک قرار دارد آزاد میشود. در فیوزهای فشار قوی به عوض پولک از یک میله فلزی قطع کننده (فشنگ) استفاده شده است. این میله با ضربه‌ای در حدود ۱۲ Kg سبب قطع کنتاکت کلید و فرمان به لامپ سیگنال و … میشود.
معرفی انواع فیوز
فیوز های برق نیز همانند سایر لوازم الکترونیکی از انواع مختلفی بهره مند هستند که هر یک برای مواردی مشخص مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی این وسیله به سه دسته ی زیر تقسیم بندی می شود.
فیوز برق فشنگی
این نوع، همان طور که از اسمش مشخص است از یک نوع فشنگ به خصوص در دو جداره ی پایه و کلاهک ساخته شده است و نحوه ی عملکرد آن به این صورت می باشد که اگر به هر دلیلی در جریان برق نوساناتی ایجاد شود، سیم های قرار گرفته در داخل فشنگ فیوز در اثر گرمای ایجاد از طریق این نوسان ذوب شده و باعث قطع شدن مدار خواهند شد.
در اکثر مواقع تشخیص اینکه آیا فیوز در اثر نوسانات ایجاد شده دچار سوختگی شده است یا خیر، برای افراد زیادی بسیار سخت به نظر می رسد اما به منظور فهمیدن این مورد راه حل آسانی وجود دارد که در ادامه ی این مطلب آن را توضیح خواهیم داد: اگر به قسمت انتهایی فیوز برق نگاه کنید، پولک های رنگی ای را مشاهده خواهید کرد که هر کدام مورد خاصی را مشخص می نمایند.
شما می توانید با مراجعه به دفترچه های راهنمای دستگاه مورد نظر هر یک از این مفاهیم را متوجه شوید. دقت داشته باشید که اگر فیوز سوخته باشد، پولک مربوط به آن در اثر ذوب شدن سیم از دستگاه خارج خواهد شد و در این هنگام شما باید یک فیوز برق جدید را خریداری کرده و برای نصب آن اقدام کنید.
فیوز برق مینیاتوری
این نوع به دلیل اینکه تعویض فیوز های فشنگی برای اکثر افراد دشوار می باشد، ساخته شده اند و دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام در مصارف خاصی کاربرد ویژه دارند و بر حسب نیاز و تشخیص شخص برق کار مورد استفاده قرار می گیرند.
فیوز برق کمپکت
فیوز برق کامپکت که به کلید های اتوماتیک معروف هستند، در واقع نوع جدیدی از این تجهیز می باشند که برای حفاظت بیشتر از سایر وسایل الکترونیکی استفاده می شوند.
دسته‌بندی انواع فیوز
فیوز ها به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که شامل موارد زیر می باشند:
انواع فیوز DC
یکی از انواع فیوزها، جریان های DC می باشد. این نوع فیوزها همانطور که از نام آن ها پیداست، فقط در یک جهت قادر به حرکت هستند و معکوس نمی شوند. عناصر داخلی یک فیوز به طور معمول باید به شرایط بیش از حد جریان واکنش داشته باشند که معمولا این شرایط با ذوب شدن همراه است. عناصر داخلی فیوز باید توانایی کافی برای قطع جریان در زمانی که جریان بیش از حد نرمال است را داشته باشند. قطع کردن مدار کار دشواری به شمار می آید، زیرا منبع تغذیه فیوز های DC دارای ولتاژ ثابت و بالاتر از صفر ولت هستند به همین دلیل امکان رخ دادن آرک بین سیم های ذوب شده وجود دارد.
در مدارهای جریان ثابت، پس از ذوب شدن سیم فلزی گرمای موجود سبب می شود تا آرک ایجاد شود و ثابت بودن جریان DC سبب می شود تا آرک به راحتی از بین نرود. برای از بین بردن این آرک معمولا فیوزهای DC در اندازه های بزرگ تولید می کنند تا فاصله بین الکترودها افزایش یابد و این آرک از بین برود.
انواع فیوز AC
یکی دیگر از انواع فیوزها، فیوزهای ac هستند که خود به دو دسته مجزای فیوز های LV و HV تقسیم بندی می شوند. فیوزهای AC معمولا در اندازه های کوچک تولید می شوند. در هر ثانیه این فیوزها چیزی بین ۵۰ تا ۶۰ بار از مینیمم تا ماکزیمم جریان نوسان می کنند. به همین دلیل امکان آرک زدن بین سیم های ذوب شده بسیار پایین است.
معرفی انواع فیوز : فیوزهای ولتاژ بالا
از انواع دیگر فیوز ها می توان به فیوز های ولتاژ بالا اشاره کرد. فیوزهای ولتاژ بالا معمولاً در سیستم های قدرت مورد استفاده قرار می گیرند و
برای ولتاژهای بالاتر از 1500 ولت و تا 138000 درجه بندی می شوند. فیوزهای ولتاژ بالا (HV) برای محافظت از ترانسفورماتورها یا ترانسفورماتور قدرت کوچک یا ترانسفورماتورهای ابزار استفاده می شوند. فیوز موجود در فیوزهای ولتاژ بالا (HV) از نقره یا مس تشکیل شده است (بعضی مواقع حتی از قلع استفاده می شود) به منظور ارائه عملکردی مطمئن و پایدار در فیوزهای ولتاژ بالا (HV) اتاق فیوز لینک با اسید بوریک پر می شود.
معرفی انواع فیوز : فیوزهای قابل تنظیم مجدد
فیوز قابل تنظیم مجدد از انواع دیگر فیوز ها فیوزهای قابل تنظیم مجدد هستند. فیوزهای RESETTABLE به عنوان فیوزهای تنظیم مجدد (Self Resetting Fuse) نامیده می شوند. از آن ها می توان حتی پس از وقوع خطای اتصال کوتاه بدون هیچ گونه دردسر استفاده کرد. المنت فیوز در فیوزهای RESETTABLE یک ترمیستور نوع رسانا گرما نرم با ضریب دمای مثبت پلیمری (PPTC) است. در صورت وجود هرگونه عیب در مدار، جریان افزایش می یابد و در نتیجه دمای کلی فیوز افزایش می یابد.
این عمل باعث می شود جریان در بقیه مدار محدود شود و اگر گسل بعد از مدتی پاک شود، دما کاهش می یابد و فیوز دوباره تنظیم می شود تا عملکرد طبیعی مدار را امکان پذیر کند. فیوزهای RESETTABLE معمولاً در برنامه های کاربردی مورد استفاده قرار می گیرند که جایگزینی فیوزها مانند برنامه های نظامی یا برنامه های هوافضا مشکل است.
معرفی انواع فیوز : فیوزهای حرارتی
از انواع فیوز ها می توان به فیوز های حرارتی که در اصل فیوزهای حساس به دما هستند اشاره کرد. فیوزهای حرارتی همچنین به عنوان پیوندهای حرارتی یا برش های حرارتی (TCO) نامیده می شوند. المنت فیوز در یک فیوز حرارتی دارای یک فنر مکانیکی می باشد که به طور معمول بسته است. هنگامیکه درجه حرارت در المنت فیوز افزایش می یابد، آلیاژ المنت فیوز ذوب شده و مکانیزم فنر را آزاد می کند. با این کار مدار باز می شود و از آتش سوزی در دستگاه جلوگیری می کند. فیوزهای حرارتی در سایزهای جمع و جور و با هزینه بسیار کم در دسترس هستند و در کاربردهای حساس به گرما مانند سشوار، آبگرمکن، دستگاه های سازنده قهوه و غیره مفید هستند.