معرفی انواع اتصالات سیم و کابل : در حوزه‌های مختلفی که فعالیت آنها به طور مستقیم با جریان برق مرتبط است، از انواع کابل و سیم برای برقراری جریان برق استفاده می‌شود. اتصال صحیح سیم و کابل‌ها به یکدیگر و دستگاه‌ها، در شرایط ایمن و بدون اشتباه از اهمیت بالایی برخوردار است. برای برقراری اتصال میان سیم‌ها و کابل‌های برق؛ تکنسین باید نوع اتصال را به درستی تشخیص دهد و متناسب با آن از تجهیزات و وسایل ایمن استفاده کند.
بدون شک در هر جایی که برق جریان دارد؛ هم در بخش خانگی و هم در بخش صنعتی، شرایطی به وجود می‌آیند که باید اتصال میان دو سیم یا کابل برقرار شود. متاسفانه برخی افراد بدون توجه به نکات ایمنی، اتصال‌هایی اشتباه برقرار می‌کنند و زمینه ایجاد مشکلات جدی را فراهم می‌کنند. با توجه به اهمیت و نقش برقراری اتصال‌های درست برای هدایت جریان برق و فراهم شدن شرایط ایمن، ما قصد داریم در این مقاله از فرنام الکتریک به بررسی انواع اتصالات سیم و کابل بپردازیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید.
چرا اتصالات الکتریکی مهم است؟
هدف اصلی اتصالات الکتریکی ایجاد مسیری مطمئن برای عبور جریان است و مهمترین ویژگی آنها این است که اطمینان لازم را در پیوستگی مدارات الکتریکی به وجود آورند. به طور کلی تلفات ناشی از اتصال غیر ایمن سیم های برق به شکل زیر دسته بندی می شود:
- خطر برق گرفتگی
- تلفات توان
- جرقه و آتش سوزی
انواع اتصالات سیم و کابل برق
موضوع اتصالات سیم و کابل از این جهت اهمیت دارد که اگر اتصالات به درستی انجام نشده باشند؛ برق یا جریان پیدا نمی‌کند یا اینکه نواقصی در سیستم سیم‌کشی ساختمان ایجاد می‌شوند. به همین علت تکنسین برق باید به درستی نوع اتصال را تشخیص دهد و از تجهیزات مناسب استفاده کند. به طور کلی اتصالات سیم برق به دو دسته؛ اتصالات لحیمی و غیر لحیمی تقسیم می‌شوند. در ادامه مطلب هریک از این دو نوع اتصال را به صورت مجزا بررسی می‌کنیم.
انواع اتصالات سیم و کابل لحیمی
در این نوع از اتصالات برای متصل شدن دو سیم به یکدیگر از فرآیند لحیم کاری استفاده می‌شود. به این ترتیب به کمک سیم لحیم و هویه برقی؛ لحیم بر روی سر دو سیم ذوب می‌گردد و آنها را به یکدیگر متصل می‌کند.
انواع اتصالات سیم و کابل غیر لحیمی
این نوع از اتصالات پیچ و مهره، ترمینال، روش پرسی، حوضچه قلع و وایرشو (سرسیمی) به کار می‌روند. اتصالات پرسی شامل؛ حلقه‌ای، تیغه‌ای، کشویی، میله‌ای و… هستند و انتخاب هر کدام از آنها به در نظر گرفتن شرایط اتصال نیاز دارد. فرآیند اتصال در هر کدام از زیر مجموعه‌های اتصالات غیر لحیمی شامل موارد زیر هستند:
- ترمینال ها
- کانکتور ها
- وایرشو و کابل شو
- مفصل ها
ترمینال ها
پیچیدن سیم ها به دور هم برای ایجاد اتصال الکتریکی و عایق بندی محل اتصال با نوار چسب الکتریکی ممنوع است ، علاوه بر این کمرگیری های سیم ها جهت اتصال سیم ها به یکدیگر نیز مجاز نمی باشد ، از ترمینال جهت اتصال مطمئن سیم ها به یکدیگر استفاده می شود که در سه دسته شاخه ای ، سرامیکی و تابلویی موجود است.
ترمینال شاخه ای
ترمینال شاخه ای خود به دو دسته خشک و نرم تقسیم می شود.
ترمینال سرامیکی
نوع دیگری از ترمینال که با نام ترمینال سرامیکی شناخته می شود، برای سیم کشی برق بخاری و سیم کشی ترموکوپل در مکان های با درجه حرارت بالا استفاده می شود. هم چنین برای اتصال دو سیم به یکدیگر در کاربردهای دمای بالا استفاده می شود.
2- کانکتور ها
برای انشعاب گیری از یک سیم استفاده می شود و در انواع سه خانه و پنج خانه و پیچی در بازار موجود می باشد.
3- وایرشو
برای اتصال مطمئن و سریع یک سیم به یک ترمینال یا اتصال کابل ها به وسایل برقی، از وایرشواستفاده می شود. وایرشو طوری روی سیم قرار می گیرد که قسمت عایق وایرشو روی عایق سیم و قسمت هادی آن روی سیم برهنه ی مورد نظر زیر ترمینال جاگذاری و پیچ گردد تا اتصال مناسب بین وایرشو و سیم برقرار گرددسپس برای اتصال سیم و ترمینال کافی است بدنه های وایرشو درترمینال مورد نظر پیچ گردد.
- مزایای وایرشو :
- انواع وایرشو
- وایرشوی ساده
- وایرشوی حلقوی
- وایرشو سوزنی
- وایرشو فیش مادگی
- وایرشو تک روکش دار
وایرشوی ساده
برای ترمینال های الکتریکی بدون درز استفاده می شوند، این وایرشوها به شکل عمومی مورد توجه هستند و عرض های گوناگونی دارند.
وایرشوی حلقوی
میزان جریان لحیم کاری و دمای کابل با این وایرشو فراهم می شود ، برای نصب آن پیچ رسانا باز می گردد و ناحیه ی رسانای سرسیم اطراف پیچ قرار می گیرند روکشی قیفی این وایرشو باعث سهولت در قرارگیری سیم درون وایر شو می گردد.
وایرشو سوزنی
از ویژگی های بارز این سرسیم آن است که از آسیب رسیدن به سیم حین ورود به ترمینال جلوگیری می کند، نحوه اتصال این سرسیم پرسی خواهد بود ، نحوه ی اتصال به این ترتیب است که بخش رسانای وایرشو درون ترمینال مستقر می گردد و ارتباط بین ترمینال و سیم برقرار می گردد.
وایرشو فیش مادگی
این وایرشو برای اتصال دوسیم به شکل موقت استفاده می شود ،سرسیم های فیش نری نیز در مقب وایرشوهای فیش مادگی به کار می رود این سرسیم ها با هم قابل استفاده هستند و در اتصالات محکم کاربرد دارند.
وایرشو تک روکش دار
این وایرشوها تک ورودی هستند و عایق های به کار رفته درآن ها به شگل قیفی می باشد.یک سیم وارد وایرشو تکی شده . با ابزار مناسب پرس می شود تا ارتباط ناگسستنی فیزیکی بین سیم و وایرشو ایجاد شود.
کانکتور پیچی
نوعی از اتصالات هستند که برای اتصال دو یا چند رسانا به کار می روند و جایگزین مناسبی نسبت به سایر ترمینال ها هستند.
مزایا :
- سرعت بالاتر
- قیمت کمتر
- سهولت در نصب و استفاده
انواع اتصالات کابل برق
بحث اتصال کابل‌ها به ویژه کابل‌های فشار قوی کاملا مجزاست و از اهمیت بیشتری برخوردار است. بر همین اساس انواع اتصالات کابل به دو دسته؛ اتصالات کابل‌ها به یکدیگر و اتصالات کابل‌ها به مدار تقسیم می‌شوند. در ادامه مطلب هر یک از اتصالات مورد نیاز برای اتصال دو کابل به یکدیگر یا اتصال یک کابل به یک مدار را بررسی می‌کنیم:
اتصال کابل با مفصل
هنگامی که دو کابل به یکدیگر متصل می‌شوند؛ محل اتصال باید در برابر رطوبت، گرد و غبار و… محافظت شود. از طرفی میدان الکتریکی برقرار شده بین دو کابل که به تازگی به یکدیگر متصل شده‌اند دچار اختلال می‌شود و نیاز به آب‌بندی دارد. انجام همه این کارها در صنعت برق بر عهده تجهیزی به نام مفصل است و فرآیند انجام این کار؛ مفصل‌زنی نام دارد. در حال حاضر انواع مختلفی از مفصل در صنعت برق وجود دارند که در ادامه مطلب ویژگی‌ها و کاربرد هر یک از آنها را بررسی می‌کنیم:
1- مفصل حرارتی
از این نوع مفصل برای اتصال دو کابل فشار قوی روغنی، خشک، تک کور و سه کور استفاده می‌شود. مفصل حرارتی شامل چند تجهیز کنترل کننده میدان الکتریکی، دو راهه، سیسیتم آب‌بندی کننده و سیستم ارت است.
2- مفصل سرد
از مفصل‌های سرد برای اتصال کابل‌هایی با ولتاژ متوسط استفاده می‌شود. جنس بدنه مفصل سرد از سیلیکون است و جدیدترین نوع مفصل استفاده شده در سیستم‌های توزیع محسوب می‌شود. بدنه مفصل سرد در برابر رطوبت، آفتاب و مواد شیمیایی مقاومت بالایی دارد و به همین علت یک گزینه مناسب برای اتصال دو کابل به یکدیگر محسوب می‌شود.
3- مفصل رزینی
مفصل‌های رزینی دارای قاب بی‌رنگ هستند و در نهایت با رزین پر می‌شوند. معمولا از این نوع مفصل‌ها برای اتصال کابل‌های دفنی استفاده می‌شود.
4- مفصل نواری
در این نوع از مفصل‌ها به جای روکش از نوار عایق استفاده می‌شود، به این ترتیب هر یک از لایه‌های کابل با نوار عایق و آب‌بندی پوشیده می‌شوند و در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند.
5- مفصل تبدیلی
گاهی اوقات کابل‌هایی که قرار است به یکدیگر متصل شوند از نظر جنس، اندازه، جنس عایق و… مشابه نیستند، در این شرایط از مفصل تبدیلی برای برقراری اتصال استفاده می‌شود.
6- مفصل فشار قوی
برای اتصال دو کابل با ولتاژ بالای 63 کیلو ولت از مفصل فشار قوی استفاده می‌شود تا تنش‌های الکتریکی نیز کنترل شوند. تمام قسمت‌های این مفصل از سیلیکون با گرید بالا ساخته شده و هسته‌های کنترل کننده میدان الکتریکی مخروطی شکل طراحی شده‌اند.
7- مفصل مخابراتی
این نوع از مفصل‌ها برای اتصال کابل‌های مسی مخابراتی استفاده می‌شوند و روکش آنها از مقاومت مکانیکی و انعطاف بالایی برخوردار است. جنس روکش مفصل مخابراتی از سیلیکون و الیاف شیشه است و قسمت داخلی روکش با چسب حرارتی به منظور آب‌بندی، پوشانده می‌شود.
8- مفصل MAO
برای اتصال کابل‌های زوج پایین از مفصل MAO استفاده می‌شود. این نوع از مفصل‌ها از یک تیوپ پلی الفین حرارتی تشکیل می‌شوند و قسمت داخلی مفصل با چسب حرارتی، آب‌بندی می‌شود. مزیت مهم مفصل MAO؛ مقاومت در برابر مواد شیمیایی، خوردگی و الکتریسیته است.
اتصال کابل با کابلشوها
در صنعت برق برای اتصال یک کابل به یک مدار الکتریکی، شینه و هر تجهیز دیگری به جزء کابل از کابلشو استفاده می‌شود. کابلشوها در اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند و این موضوع باید در انتخاب کابلشو مناسب جهت برقراری اتصال ایمن در نظر گرفته شود. کابلشو به صورت یک لوله تولید می‌شود که یک سر آن پرس شده و دارای یک سوراخ است. همچنین برای جلوگیری از اکسید یا سولفاته شدن کابلشو نیز آن را آبکاری می‌کنند. انواع کابلشو شامل موراد نامبرده در ادامه مطلب هستند:
1- کابلشو بی متال
چنانچه قصد اتصال دو کابل و شینه غیر هم‌جنس به یکدیگر داشته باشید باید از کابلشو بی متال استفاده کنید تا از اکسید شدن فلزها جلوگیری به عمل آورید. کالشو بی متال در دو نوع DTL1 و DTL2 تولید می‌شود که تفاوت آنها نیز مربوط به میزان مس به کار رفته در تولید آن‌هاست.
2- کابلشو مسی
این دسته از کابلشوها دارای انواع و مدل‌های مختلفی مانند؛ کابلشو ساده، زاویه‌دار، پیچی، دو سوراخه، چهار سوراخه و… هستند. لازم به ذکر است کابلشوهای بی متال را نیز می‌توان جزء کابلشو مسی محسوب کرد.
3- کابلشو آلومینیومی
این نوع از کابلشوها به دلیل مقاومت بالا و خلوص کم‌نظیری که دارند بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. کابلشو آلومینیومی هم دارای انواع مختلفی مانند دو سوراخه، چهار سوراخه، زاویه دار و… است.
اتصال کابل با موف
موف نیز یکی دیگر از اتصالاتی است که برای برقراری اتصال بین دو کابل استفاده می‌شود. موف یا دوراهه شامل انواع مختلف؛ پیچی، لحیمی و پرسی است. در حال حاضر انواع مختلفی از موف با جنس‌های مسی، آلومینیومی و بی متال در صنعت برق استفاده می‌شوند. از موف‌های مسی و آلومینیومی برای اتصال دو کابل هم‌جنس استفاده می‌شود و از موف بی متال هم در شرایطی استفاده خواهد شد که جنس کابل‌ها یکسان نباشند