معرفی لوازم جانبی کلید اتوماتیک : کلید اتوماتیک کامپکت جزو آن دسته از تجهیزات برق صنعتی فشار ضعیف است که تقریباً در ورودی تمامی تابلوهای برق صنعتی، نصب می‌گردد. پشتیبانی از رنج وسیع جریانی 16 الی 1600 آمپر، قدرت قطع بالا، وجود مدل‌های متنوع در حفاظت حرارتی و مغناطیسی و در نهایت داشتن لوازم جانبی متنوع، همگی باعث مصرف بسیار زیاد این تجهیز به منظور حفاظت از مدار تابلو شده است.
اضافه شدن رله‌های میکرولاجیک (واحد حفاظت میکرولوجیک) به سبد تجهیزات کلید اتوماتیک امکان افزایش حفاظت بیشتر از مدارهای پایین دستی و کنترل از راه دور آسان‌تر و مبتنی بر شبکه‌های صنعتی برای کلیدهای کمپکت را رقم زده است. در این مقاله قصد داریم تا لوازم جانبی کلید اتوماتیک کامپکت را به شما معرفی کرده و وظیفه هرکدام از آنها را به صورت خلاصه شرح دهیم. با فرنام الکتریک همراه باشید.
کلید اتوماتیک چیست؟
کلید اتوماتیک یا کمپکت یک وسیله محافظتی است که آن را MCCB (Molded Case Circuit Breaker) نیز می‌نامند. این تجهیز وظیفه قطع و وصل اتوماتیک و ایمن مدارها را بر عهده دارد. به این دلیل که این نوع از کلیدها حاوی رله های الکترونیکی هستند، در مقابل خطاهای مداری همچون اتصال کوتاه و اضافه بار استفاده می‌شوند. بنابراین این نوع کلید از کشیدن جریان بیش از حد در مصرف کننده و ایجاد افت ولتاژ جلوگیری می‌نماید.
کلیدهای کمپکت با توجه به ابعاد کوچکی که دارند، فضای کمی را اشغال می‌کنند. و همچنین این نوع کلیدها قابلیت تعمیر شدن ندارند و رنج جریانی آنها تا ۱۲۵۰ آمپر می‌باشد.
ویژگی‌های کلید اتوماتیک
- قدرت قطع تا ۱۵۰ کیلوآمپر
- دارای بازه جریانی ۲۵ تا ۱۶۰۰ آمپر
- دارای رله‌های مغناطیسی و حرارتی قابل تنظیم
- قابلیت به‌کارگیری رله‌های الکترونیکی
- داشتن رله‌های Shunt و Under Voltage
- دارا بودن مکانیزم تشخیص علت قطع شدن کلید
لوازم جانبی کلید اتوماتیک
کلید اتوماتیک کمپکت مشابه با دیگر محصولات برق صنعتی دارای لوازم جانبی هستند. لوازم جانبی کلید اتوماتیک بسیار گسترده و کاربردی می‌باشد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
1- کنتاکت کمکی
کنتاکت کمکی در کلید اتوماتیک مشابه با کنتاکت کمکی در کنتاکتور می‌باشد با این تفاوت که در کنتاکتور ها محل نصب کنتاکت کمکی بر رو یا کناره کنتاکتور می‌باشد؛ اما در کلید اتوماتیک، محل نصب کنتاکت در داخل کلید است. کنتاکت کمکی شامل یک الی دو کنتاکت NO و NC است که می‌توان از آن در مدار فرمان تابلو برق استفاده کرد.
2- رله شنت از لوازم جانبی کلید اتوماتیک
رله شنت یک رله کاربردی در کلید اتوماتیک است که در داخل کلید نصب می‌گردد. این رله با یک پالس الکتریکی مطابق با ولتاژ کاری رله فعال شده و فرمان عمل TRIP را به کلید می دهد.
3- رله آندر ولتاژ
رله آندر ولتاژ یک رله کاربردی حفاظتی برای کلید اتوماتیک محسوب میشود، با استفاده از این رله می‌توان در شرایطی که دامنه ولتاژ شبکه کمتر از حد مجاز است از بروز اشکال و ایراد در تابلو جلوگیری و فرمان قطع شبکه برق ورودی به تابلو را به کلید اتوماتیک صادر کرد.
4- کنتاکت آلارم
زمانی که کلید در وضعیت تریپ قرار گیرد، این کنتاکت فعال شده و توسط آن می‌توان اپراتور را از وقوع خطایی در شبکه تابلو و قطع برق توسط کلید اتوماتیک مطلع نمود.
5- واحد حفاظت میکرولوجیک
با استفاده از این واحد حفاظت و استفاده از نسل جدید سنسورها می‌توان حفاظت از مدار پایین دست کلید را بسیار پیشرفته‌تر از قبل انجام داد. این واحدها می‌توانند برای حفاظت از مدار، مقادیر لحظه‌ای و توان را اندازه گیری کرده و نظارت کامل بر روی شبکه داشته باشند. واحدهای میکرولوجیک متناسب با مصرف کنندگان پایین دستی کلید، انواع مختلفی دارند که مدل‌های مخصوص توزیع و موتوری نمونه‌های آن هستند. امکان حفاظت از نول در مقابل اضافه بار و اتصال کوتاه برای کلیدهای اتوماتیک چهار پل از جمله توانایی‌های این واحد می‌باشد.
6- دسته گردان
دسته گردان کلید اتوماتیک دارای دو مدل اتصال مستقیم و اتصال با شفت هستند. در نمونه مستقیم یک پنل با کلید گردان مستقیماً بر روی محل دسته کلید سوار میشود. در نمونه اتصال با شفت، پنلی بر روی کلید سوار شده و یک دسته به آن متصل میشود. در ادامه یک کلید گردان جهت نصب بر روی درب تابلو و متصل به دسته قرار می‌گیرد. در نمونه اتصال با شفت برای بررسی و راه اندازی مجدد کلید، دیگر نیازی به باز کردن درب تابلو نیست و وضعیت کلید را می‌توان از روی تابلو مشخص کرد. در سمت راست تصویر زیر دسته گردان مستقیم و در سمت چپ، دسته گردان شفت را مشاهده می کنید.
7- موتور کلید اتوماتیک کمپکت
موتور از جمله تجهیزات پر کاربرد است که بر روی دسته کلید نصب شده و باعث افزایش دوام مکانیکی کلید به همراه عملکردی آسان میشود. استفاده از موتور موجب امکان آسان قطع و وصل بارها، تغییر و جایگزینی بین منبع تغذیه معمول و پشتیبانی، تغییر وضعیت دادن منابع و امکان کنترل کلید از راه دور توسط شبکه‌های صنعتی می‌گردد.
8- استفاده از صفحات پوشش کوتاه و بلند ترمینال ( دیوایدر ها)
این لوازم جانبی در میان شیارهای نقاط اتصال کلید قرار گرفته و محکم می‌شوند. از این صفحات به منظور جداسازی نقاط اتصال کلید به شینه‌ها و جلوگیری از خطر اتصال کوتاه بین شینه‌ها و افزایش ایمنی کار استفاده میشود.
9- کیت پلاگین از لوازم جانبی کلید اتوماتیک
در تابلوها یا مکان‌هایی که بعضاً عملیات تعمیر ممکن است سخت باشد یا نیاز به تعویض و تعمیر سریع می‌باشد؛ پایه پلاگین یک گزینه مناسب است. برای استفاده از پایه پلاگین کافیست آنرا بر روی صفحه تابلو یا ریل ببندیم و سیم بندی‌ها و کابلشو‌ها را بر روی کیت پلاگین نصب کنیم و در نهایت کلید را بر روی کیت پلاگین نصب یا اصطلاحاً جایگذاری می‌کنیم.
10- ترمینال Ever Link
این تجهیز به منظور آسان نمودن اتصالات کابل به کلید استفاده میشود. ترمینال Ever Link در مواردی که کابل شما سخت و غیر قابل انعطاف است و یا چند مفتولی است و دارای کابلشو نمی باشد؛ قابل استفاده است.
11- کشوی کلید اتوماتیک
در برخی پروژه‌ها یا تابلوها لازم است به منظور اعمال تغییرات یا حتی تعمیرات، کلید اتوماتیک حالت فیکس یا متصل به کف تابلو را نداشته باشد و بتواند در شرایط انعطاف پذیر قرار گیرد، در این صورت ما می‌توانیم از کشو استفاده نماییم. کشو با استفاده از پیچ به تابلو متصل شده و کلید اتوماتیک کمپکت با استفاده از پایه پلاگین روی آن سوار میشود که در این صورت امکان بررسی سیم بندی‌ها و تعیین وضعیت کلید یا تعمیر آن به سادگی فراهم است.
نحوه عملکرد کلید اتوماتیک کمپکت
نحوه عملکرد کلید اتوماتیک کمپکت به این طریق است که ابتدا باید خطا را تشخیص دهد. در اتصالات کوچک و کلید های ولتاژ پایین، این معمولا در دستگاه خود انجام میشود. بطور معمول از اثرات گرمایی یا مغناطیسی جریان الکتریکی استفاده میشود.
کلید های اتوماتیک برای جریان های بزرگ یا ولتاژ بالا معمولا با دستگاه های خنک کننده ایمنی حفاظتی طراحی شده اند تا یک وضعیت خطا و کار کردن مکانیسم باز شدن را کنترل کنند.این مدل ها معمولا نیاز به یک منبع انرژی جداگانه مانند باتری دارند، اگرچه برخی از مدارهای ولتاژ بالا دارای ترانسفورماتور های فعلی ،رله حفاظتی و یک منبع قدرت کنترل داخلی هستند.
برخی از کاربرد های کلید اتوماتیک کمپکت
- محافظت از موتورهای الکتریکی
- حفاظت از تجهیزات فشار ضعیف در قسمت های تجاری، ساختمان های صنعتی، مسکونی و اداری
- دارای قابلیت اندازه گیری، پردازش و نمایش اطلاعات بر روی صحفه نمایشگر کلید یا روی درب های تابلو
- مدیریت تاسیسات الکتریکی با ارتباط به نرم افزارهای مانیتورینگ در شبکه Modbus
- کاربرد گسترده در بسیاری از صنایع مانند صنایع سیمان، صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و …
کلید اتوماتیک یا کلید مینیاتوری؟
اصولا کلیدهای مینیاتوری نمونه کوچک شده کلیدهای اتوماتیک هستند. در ادامه به مهم‌ترین تفاوت‌های این دو کلید می‌پردازیم.
- کلیدهای اتوماتیک علاوه بر کارایی در سیستم‌های فشار ضعیف، در مدارهای فشار متوسط و قوی نیز استفاده می‌شوند. زیرا رنج جریان نامی قابل تحمل برای کلیدهای اتوماتیک، بسیار بالاتر است. رنج جریان کلید مینیاتوری حداکثر تا ۱۰۰ آمپر می‌باشد، برخلاف کلیدهای خودکار که حداکثر تا ۲.۵ کیلو آمپر رنج جریان دارند.
- کلیدهای اتوماتیک نسبت به کلیدهای مینیاتوری دارای قدرت قطع بالاتری هستند. قدرت قطع کلیدهای مینیاتوری در رنج ۱۰ کیلوآمپر می‌باشد، ولی کلیدهای خودکار حداکثر تا ۲۰۰ کیلوآمپر قدرت قطع دارند.
- کلیدهای مینیاتوری قابل تنظیم نیستند، اما کلیدهای اتوماتیک به دلیل داشتن رله‌های حرارتی و مغناطیسی قابلیت تنظیم دارند.
- کلیدهای اتوماتیک طول عمر بیشتری دارند.
- کلیدهای اتوماتیک امکان کنترل خودکار و همچنین کنترل از راه دور دارند.
- کلیدهای اتوماتیک حفاظت دقیق‌تری دارند.
- در کلیدهای اتوماتیک وسعت و قابلیت نصب تجهیزات جانبی به مراتب بیشتر است.
- سه حالته بودن سوئیچ کلیدهای اتوماتیک نیز از دیگر قابلیت‌هایی است که در کلیدهای مینیاتوری مشاهده نمی‌شود.
- کلیدهای مینیاتوری بیشتر در مصارف خانگی کاربرد دارند و کاربرد صنعتی ندارند. اما کلیدهای خودکار با توجه به قابل تنظیم بودن، در مصارف صنعتی هم استفاده می‌شوند.