برای اتصال تجهیزات برقی که دارای جریان مصرفی بالایی هستند از سوکت‌های صنعتی استفاده می‌شود. این سوکت‌ها مانند پریز و دوشاخه عمل می‌کنند و به همان مدل نیز به پریز وصل می‌شوند. در این مقاله از فرنام الکتریک با ساختار سوکت صنعتی، انواع سوکت‌های صنعتی و نحوه خرید آنها آشنا می‌شوید، پس با ما همراه شوید.
سوکت صنعتی چیست؟
سوکت وسیله‌ای است که وظیفه اتصال تجهیزات برقی به منبع الکتریسیته را به عهده دارد. این وسیله نیروی موردنیاز خود را با سوارشدن روی انواع کابل و سیمی که از طریق پریز صنعتی به منبع الکتریسیته وصل شده، تأمین می‌کند. زمانی که از سوکت صنعتی استفاده می‌کنید، علاوه بر اینکه اتصال به‌آسانی صورت می‌گیرد، امنیت آن نیز بیشتر می‌شود. باتوجه‌به میزان جریان‌های مختلفی که در منابع الکتریسیته وجود دارد، سوکت صنعتی نیز در جریان‌های گوناگون تولید می‌شود.
همچنین استانداردهای مختلفی از جمله IP44 و IP55 و IP67 برای سنجش سطح امنیتی این محصول وجود دارد. به این سوکت، کانکتور نیز می‌گویند. برخلاف سوکت‌های خانگی، محصولات صنعتی تنوع بیشتری داشته و تعداد پین‌ها و میزان جریان عبوری از آنها متغیر است. این سوکت‌ها اکثراً دارای ارت و نول هستند، زیرا برق صنعتی سه فاز به ملاحضات بیشتری احتیاج دارد تا جان افراد در خطر قرار نگیرد.
مزیت استفاده از سوکت صنعتی
همان‌طور که می‌دانید سوکت صنعتی از ابزارهای بسیار مهم در برق صنعتی است و امنیت عملیات را نیز تضمین می‌کند. در صنعت، جریان الکتریسیته مورداستفاده ولتاژ بسیار بالایی دارد که بدون بهره‌گیری از انواع مختلف سوکت‌های صنعتی عملیات می‌تواند بسیار خطرساز باشد. پریزهای صنعتی، متناسب با پروژه شما تغییر می‌کنند و از سطح استاندارد بالایی برخوردارند.
انواع سوکت صنعتی
با توجه به این که سوکت، یکی از اصلی‌ترین ابزارهای مورد استفاده در برق صنعتی است، معیارهای مختلفی برای دسته‌بندی انواع آن وجود دارد. در این مقاله، دو معیار کلی، یعنی تقسیم بر اساس ولتاژ و فرکانس، و تقسیم بر اساس نوع نصب را بررسی می‌کنیم.
انواع سوکت صنعتی بر اساس ولتاژ و فرکانس
بر این اساس، می‌توان انواع سوکت صنعتی را به انواع:
- سوکت سه فاز
- سوکت نر و مادگی
- سوکت شبکه
- سوکت جنگی
تقسیم کرد. در ادامه، هر کدام را به طور مختصر بررسی می‌کنیم.
سوکت سه فاز
این دسته از سوکت‌ها، برای جایگزینی سه‌شاخه‌ها و پریزهای سه فاز ساخته شده‌اند. این محصول، توانایی پشتیبانی از جریان برق را دارد، اما در مورد جریان‌های حنثی، اینگونه عمل نمی‌کند. دلیلش هم این است که بارهای الکتریکی جاری در سوکت سه فاز، نیاز به جریانی خنثی ندارند. در این نوع از سوکت صنعتی، سیم سبزی هم به کار می‌رود که جهت کنترل جریان ارت است.
سوکت نری و مادگی صنعتی
سوکت نری و مادگی (male and female plug)، در ابعاد مختلف و برای سازگاری با فرکانس‌های مختلف تولید می‌شود. با توجه به این که امکان بروز اشتباه در استفاده از این محصول وجود دارد، این کانکتورها در ۱۲ رنج مختلف ولتاژی تولید می‌شوند تا امکان اشتباه در استفاده از آنها به حداقل برسد. یک سوکت نری و مادگی صنعتی، دارای اجزایی است از جمله: نری و مادگی‌های صنعتی 125A، سوکت‌های دیواری، نری و مادگی‌های دارای ارت، پریز دیواری، دوشاخه، تابلو برق آماده و … .
سوکت شبکه
وظیفه‌ی این دسته از سوکت‌های صنعتی، با دیگر انواع آن متفاوت است. سوکت شبکه، به انتهای یک کابل شبکه متصل می‌شود و کار نقل و انتقال داده را بر عهده دارد. جنس این سوکت‌های صنعتی معمولا از جنس پلاستیک مرغوب است. البته از اصطلاح سوکت شبکه، برای تمام رابط‌های استاندارد که کار اتصال دو کابل انتقال داده را بر عهده دارند، استفاده می‌شود.
البته اصطلاح سوکت شبکه صنعتی، در بازار ایران، کاربرد خاصی دارد. از این عبارت برای اشاره به سوکت RJ45 استفاده می‌شود. طراحی آن به نحوی است که ۸ پین مسی در آن وجود دارد که امکان اتصال انواع کابل‌های شبکه را ممکن می‌کند.
همچنین انواع سوکت‌های تلفن نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
سوکت جنگی
همانگونه که از نامش هم پیداست، استفاده از این سوکت‌های صنعتی برای کاربردهای نظامی، مانند اتصال ابزار و وسایل جنگی، بی‌سیم‌ها، رادارها و … است. با توجه به شرایط خاصی که از این نوع سوکت استفاده می‌شود، جنس بدنه‌ی آنها از آلومینیوم بوده و پین آنها را نیز از نقره می‌سازند.
انواع سوکت‌های صنعتی بر اساس نوع نصب
از لحاظ ظاهری، سوکت‌های صنعتی را می‌توان به سه نوع سوکت تقسیم کرد که عبارت‌اند از:
- کانکتور (سیار): این نوع سوکت‌ها در مواقعی قابل‌استفاده هستند که امکان جابه‌جایی آنها وجود دارد. این نوع سوکت‌ها نیازی به نصب و یا سوراخ‌کاری ندارند و به‌راحتی حمل می‌شوند.
- تابلویی (توکار): از سوکت نری و مادگی تابلویی اغلب برای نصب در تابلوهای برق استفاده می‌شود. به نری و سوکت مادگی تابلویی CEE Plug نیز گفته می‌شود.
- دیواری (روکار): قبل از خرید محصول، باید محل نصب آنها مشخص و سپس سوکت پلاگ به‌صورت روکار و یا توکار نصب شود. این تجهیزات ثابت بوده و امکان جابه‌جایی برای آنها وجود ندارد.
نکات مهم در خرید سوکت نری و مادگی
- درجه حفاظت و یا IP این محصولات بسیار مهم است. از سوکت نر و مادگی در کارخانه‌ها، اداره‌ها، خطوط تولید، کارگاهها، خطوط انتقال و توزیع برق و بسیاری از مکان‌های دیگر استفاده می‌شود. به همین دلیل ممکن است این محصولات در معرض تابش اشعه مضر، پاشش آب، رطوبت و نم، گردوغبار و یا سایر عوامل محیطی قرار بگیرند به همین دلیل IP و درجه حفاظت باید قبل از خرید نری و مادگی بررسی شود. سوکت پلاگ ضد انفجار، یک محصول با مقاومت بالا است که در محیط‌های صنعتی از آن استفاده بسیار می‌شود.
- سایز و اندازه سوکت‌های نر و ماده اهمیت زیادی دارد. اندازه کانکتور نری و مادگی باید متناسب با ابعاد مجموعه انتخاب شوند.
- یکی دیگر از نکاتی که در هنگام خرید باید توجه کنید، نوع کاربرد این تجهیزات است؛ زیرا در برخی از مجموعه‌ها از نوع سیار و در برخی دیگر از نوع دیواری و یا تابلویی آن استفاده می‌شود.
- مطابقت نری و مادگی با نرخ جریان نامی، فرکانس، محدوده محافظت ولتاژ و… در انتخاب و خرید نری و مادگی صنعتی یک موضوع بسیار مهم است. پریزهای نری و مادگی در بازه جریانی 16 آمپر الی 125 آمپر به بازار عرضه می‌شوند.
- بعضی از سوکت‌های صنعتی دارای ارت هستند. ارت موجود در این تجهیزات ایمنی بیشتری را برای آن فراهم می‌کند.
- برخی از نری و مادگی‌های مخصوص، قادر به حفاظت ولتاژ در مقادیر پایین هستند و از آنها در شرایط خاص استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال از این تجهیزات در کانتینرها، اطراف بویلرها، محفظه‌های فلزی و … استفاده می‌شود.
- یکی دیگر از نکات مهم که در کوتاه‌مدت و بلندمدت سلامت یک عملیات را تضمین می‌کند، امنیت است. باتوجه‌به میزان بالایی از ولتاژ که در جریان الکتریسیتهٔ مورداستفاده در صنایع مختلف وجود دارد، در خیلی از اوقات، بدون استفاده از سوکت، نمی‌توان از امنیت عملیات اطمینان حاصل کرد.
- این سوکت‌ها در انواع مختلف و برای سازگاری با شرایط گوناگون تولید می‌شوند. برای همین شرایط عملیات شما به هر نحوی که باشد، می‌توانید مورد خرید مناسب خود را بیابید.
- در خرید سوکت، حتماً به برند شرکت تولیدکننده توجه کنید تا متناسب با استانداردهای لازم، تولید محصول صورت‌گرفته باشد. همچنین در خرید خود، با تعیین شرایط دقیق عملیات خود و انطباق آن با محصول خریداری‌شده، می‌توانید در هزینه‌های خود نیز صرفه‌جویی کنید.
ضرورت خرید سوکت صنعتی
امنیت یکی از فاکتورهایی است که هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت، سلامت یک عملیات را تضمین می‌کند. با توجه به میزان بالایی از ولتاژ که در جریان الکتریسیته‌ی مورد استفاده در صنایع مختلف وجود دارد، در خیلی از اوقات، بدون استفاده از سوکت، نمی‌توان از امنیت عملیات اطمینان حاصل کرد.
این سوکت‌ها در انواع مختلف و برای سازگاری با شرایط گوناگون ساخته می‌شوند. برای همین شرایط عملیات شما به هر نحوی که باشد، می‌توانید مورد خرید مناسب خود را بیابید. در خرید سوکت، حتما به برند شرکت تولیدکننده توجه کنید تا متناسب با استانداردهای لازم، تولید محصول صورت گرفته باشد. همچنین در خرید خود، با تعیین شرایط دقیق عملیات خود، و انطباق آن با محصول خریداری‌شده، می‌توانید در هزینه‌های خود نیز صرفه‌جویی کنید.