کد IP نوعی سیستم برای طبقه بندی درجه حفاظت برای تجهیزات الکتریکی است. درجه حفاظت IP توسط استاندارد بین المللی EN 60529 (استاندارد بریتانیا BS EN 60529:1992) تعریف شده است.
استاندارد IP شامل دو عدد می باشد که درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی را در برابر ذرات جامد و مایع تعریف می کند؛ عدد سمت راست نشان دهنده میزان حفاظت در برابر ذرات مایع و عدد سمت چپ نشان دهنده میزان حفاظت در برابر ذرات جامد است. هدف از این استاندارد ارائه اطلاعات دقیق تر به کاربران برای حفاظت و ضد آب بودن است برای آشنایی بیشتر تا پایان مقاله همراه فرنام الکتریک باشید.
درجه حفاظت الکتریکی چیست؟
درجه حفاظت الکتریکی IP طبقه بندی امکان ورود ابزار، انگشتان انسان و آب به یک دستگاه برقی می باشد. دسته بندی بدنه دستگاه های الکتریکی توسط استاندارد IEC انجام شده و بر روی دستگاه درج می‌گردد.
درجه حفاظت تابلو بصورت IPXX بیان می شود که دو رقم بعد از حروف IP نشانگر نوع آن است. رقم اول که بین ۰ تا ۶ است سطح حفاظت در برابر جسم سخت خارجی و نیز حفاظت افراد را مشخص می‌کند. رقم دوم بین ۰ تا ۸ است و میزان حفاظت را در برابر نفوذ آب (و نه هیچ مایع دیگر) مشخص می‌کند. هر چه این رقم‌ها بیشتر باشند میزان حفاظت بیشتر است. یکی از این استانداردها و تعاریف بین المللی درجه حفاظت الکتریکی IP است. برای مثال IP67 که در خیلی از تابلوها و حتی قطعات الکتریکی می‌توان دید نمایانگر ایمنی در مقابل نفوذ گرد و غبار و ایمنی در مقابل غوطه ور شدن است. دو رقم IP باید با هم متناسب باشند. IP68 نشان دهنده بیشترین حفاظت نفوذ است.
هدف این استاندارد ارائه تعریف دقیق از لغات کلی مانند “ضد آب” (water-proof) می‌‌باشد. و ضد آب بودن یک قطعه را در دسته های مختلف بررسی می‌کند. به عنوان مثال یک تابلو برق ساختمانی در برابر بارش باران معمولی مقاوم است ولی در صورت پاشش آب با شلنگ، قسمت‌های برقی خیس می‌شوند و احتمال خطر وجود دارد.
دلایل استفاده از درجه حفاظت چیست ؟
آلودگی هایی که به دستگاه های الکترونیکی وارد می شوند ، باعث کاهش عمر مفید و در نهایت از کار افتادن کل دستگاه می شود. از جمله این آلودگی ها می توان به گرد و غبار اشاره کرد که با ورود به محفظه الکتریکی می تواند منشأ بسیاری از آسیب ها باشد. گرد و غبار می تواند درون پریز ها، پورت ها یا شکاف های الکتریکی جمع شود و اگر گرد و غبار بیش از حد مجاز باشد می تواند موجب گرم شدن مدارها و رسانایی شود.
رطوبت یکی دیگر از مواردی است که می تواند اثرات منفی روی تجهیزات الکتریکی داشته باشد. خیس شدن نیز یکی دیگر از دلایلی است که تجهیزات الکتریکی را از کار می اندازد و هم چنین مواد شیمیایی به ویژه تمیز کننده ها، می توانند اثرات خورنده و مخربی بر تجهیزات الکتریکی داشته باشند.
دو رقم در درجه حفاظت IP به چه معناست ؟
درجه حفاظت یا همان IP به وسیله دو عدد مشخص می شود، و هر چه عدد بالاتر باشد درجه حفاظت بهتری دارد . رقم صفر در جایی استفاده می شود که هیچ حفاظتی ارائه نمی شود. زمانی که اطلاعات کافی برای تعیین سطح حفاظت جمع آوری نشده باشد، این رقم با حرف X جایگزین می شود.
مفاهیم اعداد کنار درجه حفاظت
عدد اول میزان حفاظت در برابر جامدات از جمله گرد و غبار را نشان میدهد که از ۰ شروع شده و تا ۶ ادامه پیدا می کند و عدد دوم نشان دهنده میزان محافظت در برابر مایعات مانند آب را نشان میدهد که دارای رنج بین عدد ۰ تا ۸ است و هر چه عدد بزرگتر باشد محافظت بیشتری دارد.
عدد اول: حفاظت از ذرات جامد
عدد اول یا عدد سمت چپ نشان دهنده درجه حفاظتی است که محفظه در برابر دسترسی به قطعات خطرناک (مانند هادی های الکتریکی، قطعات متحرک) و ورود ذرات جامد خارجی ارائه می کند.
| میزان حفاظت | ||
| عدد اول | شرح | جزئیات |
| X | X | X به این معنی است که هیچ داده ای برای تعیین درجه حفاظت با توجه به این معیار وجود ندارد. |
| ۰ | ۰ | بدون محافظت در برابر تماس و ورود اشیا |
| ۱ | اجسام سخت بزرگتر از ۵۰ میلی متر | هر سطح بزرگی از بدن، مانند پشت دست |
| ۲ | اجسام سخت بزرگتر از ۱۲ میلی متر | انگشتان یا اشیاء مشابه |
| ۳ | اجسام سخت بزرگتر از ۲.۵ میلی متر | ابزار، سیم های ضخیم و غیره. |
| ۴ | اجسام سخت بزرگتر از ۱ میلی متر | اکثر سیم ها، پیچ های باریک و غیره |
| ۵ | محافظت از گرد و غبار | از ورود گرد و غبار به طور کامل جلوگیری نمی شود، اما باید مراقب بود تا در عملکرد رضایت بخش تجهیزات اختلال ایجاد نشود. |
| ۶ | ضد گرد و غبار | عدم ورود گرد و غبار؛ محافظت کامل در برابر تماس (ضد گرد و غبار). |
رقم دوم: حفاظت از ذرات مایع
رقم دوم نشان دهنده میزان حفاظتی است که در برابر ورود مضر ذرات مایع ایجاد می شود و نحوه پاشیدن این ذرات بسیار تاثیر گزار است . اگر دستگاهی دارای IPX7 (پوشش غوطه ور شدن در آب) است لزوماً با IPX4 (محافظت در برابر پاشیدن آب) مطابقت ندارد. دستگاهی که دارای هر دو Ip استاندارد باشد با نشان دادن اصلش (مانند IPX4/IPX7) از هم جدا نشان داده می شود.
| میزان حفاظت | ||
| عدد دوم | شرح | جزئیات |
| X | X | X به این معنی است که هیچ داده ای برای تعیین درجه حفاظت با توجه به این معیارها وجود ندارد. |
| ۰ | عدم محافظت در برابر نفوذ آب | |
| ۱ | چکاندن آب (قطره هایی که به صورت عمودی می ریزند) | مدت زمان تست: ۱۰ دقیقهآب معادل ۱ میلی متر (۰.۰۳۹ اینچ) به شکل بارش در دقیقه |
| ۲ | هنگامی که محفظه با زاویه ۱۵ درجه نسبت به موقعیت عادی خود کج می شود، چکه های عمودی آب نباید اثر مضری داشته باشند. در مجموع چهار موقعیت در دو محور آزمایش می شود. | مدت زمان تست: ۲.۵ دقیقه برای هر جهت شیب (مجموع ۱۰ دقیقه) آب معادل ۳ میلی متر (۰.۱۲ اینچ) به شکل بارش در دقیقه |
| ۳ | آبی که به صورت اسپری در هر زاویه تا ۶۰ درجه نسبت به عمودی می‌ریزد، نباید اثر مضری داشته باشد | برای یک نازل اسپری: مدت زمان تست: ۱ دقیقه در هر متر مربع
حجم آب: ۱۰ لیتر در دقیقه فشار: ۵۰-۱۵۰ کیلو پاسکال |
| ۴ | پاشیدن آب به محفظه از هر جهت نباید اثر مضری داشته باشد | مدت زمان تست: ۱۰ دقیقه به شکل پاشیدن آب از هر جهت |
| ۵ | آبی که توسط یک نازل از هر جهتی پرتاب می شود، نباید اثرات مضری داشته باشد. | مدت زمان تست: ۱ دقیقه در هر متر مربع حجم آب: ۱۲.۵ لیتر در دقیقه
فشار: ۳۰ کیلو پاسکال در فاصله ۳ متری |
| ۶ | حفاظت شده در برابر آب های با فشار بالا | مدت زمان آزمون: ۱ دقیقه در هر متر مربع حجم آب: ۱۰۰ لیتر در دقیقه
فشار: ۱۰۰ کیلو پاسکال در فاصله ۳ متری |
| ۷ | هنگامی که محفظه تحت شرایط فشار و زمان معین در آب غوطه ور می شود. | هنگامی که محفظه تحت شرایط فشار و زمان معین (حداکثر ۱ متر (۳ فوت ۳ اینچ) غوطه وری) در آب غوطه ور شود، ورود آب به مقدار مضر نباید امکان پذیر باشد. |
| ۸ | حفاظت شده در برابر فرورفتگی در آب | مدت زمان تست: توافق با سازنده عمق مشخص شده توسط سازنده، معمولا تا ۳ متر (۹.۸ فوت) |
تمامی تست های مربوط به درجه حفاظت یا همان استاندارد IP به صورت ساکن و در آب شیرین صورت می‌گیرد. پس اگه به طور مثال شما وسیله الکتریکی خریداری کنید نمی توانید آنرا با خود به درون دریا ببرید ، زیرا غلظت آب دریا ممکن است باعث آسیب هایی به قطعات فلزی و پورت ها شود. باید به این مساله توجه شود که ممکن است آب به درون وسیله برقی نفوذ کند اما وجود این آب نباید اثرات زیان باری داشته باشد.
به طور مثال
IP68 یعنی:
- غیر قابل نفوذ در مقابل گرد و غبار
- محافظت کامل در برابر غوطه وری در آب
IP41 یعنی:
- محافظت کامل در برابر ابزار و سیم با قطر بیشتر از ۱ میلیمتر
- محافظت کامل در برابر چکاندن آب عین قطره های باران
IP67 یعنی:
- محافظت کامل در برابر اجسام بسیار ریز هم چون گرد و خاک
- محافظت کامل در برابر غوطه ور شدن در آب تا عمق ۱ متر
جمع بندی :
امیدواریم با توجه به مثال هایی که در بالا زده شد و توضیحاتی که ارائه کردیم به طور کامل با درجه حفاظت قطعات الکتریکی یا همان استاندارد IP آشنا شده باشید