تفاوت سافت استارتر و اینورتر چیست؟ زمانی که یک موتور الکتریکی را با روش کنتاکتوری و از طریق اتصال مستقیم به شبکه راه اندازی میکنیم، در لحظه ی اول جریان هجومی بسیار زیادی در حدود 6 تا 10 برابر جریان نامی موتور از شبکه کشیده میشود. این موضوع در درازمدت می‌تواند طول عمر موتور را کاهش دهد. به همین دلیل از دستگاه‌هایی برای کنترل جریان هجومی استفاده میشود.
سافت استارتر و اینورتر دو نمونه از بهترین دستگاه‌هایی هستند که می‌توانند در زمان راه اندازی الکتروموتور، مانع از آسیب دیدن آن شوند. زیرا جریان را کم کرده و به نوعی به راه اندازی نرم موتور کمک می‌کنند. اما سوال اصلی اینجا است که تفاوت سافت استارتر و اینورتر چیست و کدام یک از این دو بهترین عملکرد را از خود نشان می‌دهند؟ با ما در این مقاله از فرنام الکتریک همراه باشید تا تفاوت‌های این دو دستگاه را از جنبه‌های مختلف بررسی کنیم.
سافت استارتر چیست؟
Soft Starter یک نمونه از دستگاه‌های ساخته شده از تکنولوژی نیمه هادی است که در زمان راه اندازی یا توقف موتور از آن استفاده میشود. این دستگاه می‌تواند یک شروع و پایان نرم را برای موتور به ارمغان آورد که مانع از آسیب دیدن قطعاتی مثل بیرینگ، یاتاقان وگریبکس خواهد شد. معمولا سافت استارترها با کاهش موقت ولتاژ ترمینال موتور می‌توانند این فرایند را مدیریت کنند. به صورتی که در زمان راه اندازی موتور، ولتاژ به تدریج از مقدار خیلی کم، شروع به افزایش می‌کند. در نتیجه سیم‌پیچ‌ها جریان ناگهانی از مدار نمی‌کشند و راه اندازی نرم اتفاق می‌افتد. در این زمان سافت استارتر از مدار خارج شده و کنتاکتور جایگزین آن میشود.
اینورتر چیست؟
درایوهای فرکانس متغیر هم نوعی از دستگاه‌های نیمه هادی هستند که بیشتر برای کنترل گشتاور و سرعت موتور مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دستگاه‌ها می‌توانند با تغییر فرکانس و ولتاژ سیم پیچ های موتور، سرعت چرخش شفت آن را کنترل کنند. از آنجا که سرعت موتور الکتریکی بر طبق رابطه زیر با فرکانس آن ارتباط دارد، با تغییر کردن f، سرعت هم کم و زیاد میشود؛ پس از این طریق، سرعت موتور در زمان راه اندازی یا توقف آن قابل کنترل است. به این ترتیب با کنترل نسبت بین ولتاژ و فرکانس اعمالی به موتور الکتریکی، می‌توان مانع از جریان کشی زیاد آن در زمان راه اندازی شد.
بررسی تفاوت سافت استارتر و اینورتر با توجه به فاکتورهای مختلف
تصمیم نهایی در خصوص این که کدام‌یک مناسب‌تر هستند، بستگی به برنامه و میزان کنترل مورد نیاز دارد. به طور کلی برای مقایسه این دو وسیله، بهتر است فاکتورهای مختلفی را مدنظر قرار دهید. این فاکتورها را در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
کنترل سرعت برنامه
اگر برنامه‌ای که دارید با هجوم شدید جریان مواجه است، اما نیازی به کنترل سرعت وجود ندارد، استفاده از سافت استارترها بهترین انتخاب ممکن است. با این وجود اگر برنامه شما نیاز به کنترل سرعت دارد، باید حتما از اینورتر یا درایو استفاده کنید.
تفاوت سافت استارتر و اینورتر از نظر نحوه عملکرد
از سافت استارترها همانطور که از عنوانشان پیداست، فقط برای راه‌اندازی موتور بهره می‌برند. به همین دلیل کاربری زیادی ندارند، اما اینورترها برای تغییر یا کنترل سرعت موتور، راه‌اندازی و تغییر جهت چرخش موتور استفاده می‌شوند.
ابعاد بدنه
با نگاهی کلی به اندازه این دو وسیله متوجه تفاوت های سافت استارتر و اینورتر از نظر ظاهری می‌شوید. سافت استارترها معمولا ابعاد بسیار کوچک‌تری نسبت به درایوها دارند و به همین دلیل فضای کمتری را هم اشغال می‌کنند. اینورترها ابعاد بزرگ‌تری نسبت به سافت استارتر دارند.
قیمت دستگاه
قطعا یکی از عوامل تعیین‌کننده در انتخاب یک وسیله، قیمت مناسب آن است. اینورترها به دلیل قابلیت‌های بیشتری که دارند، طبیعتا قیمت بیشتری هم نسبت به سافت استارترها دارند.
پس می‌توان گفت معمولا قیمت اینورتر نسبت به قیمت سافت استارتر بیشتر است.
تفاوت سافت استارتر و اینورتر از نظر کلیدهای دستگاه
سافت استارتر دارای کلیدهای استاتیکی است که از آن‌ها در توان‌های بالا به‌صورت معکوس و موازی استفاده میشود. این کلیدها در اینورتر وجود ندارد.
اتصال انواع دستگاه
اینورترها به دلیل قابلیت‌هایی که دارند، بهتر است به یک موتور متصل شوند. البته این وسیله قادر به اتصال چند موتور را هم دارد، اما معمولا این کار توصیه نمی‌شود. در مورد سافت استارتر اوضاع کمی متفاوت‌تر است. این دستگاه قابلیت اتصال همزمان به 10 موتور را هم دارد.
تفاوت سافت استارتر و اینورتر از نظر امکان کنترل
یکی دیگر از اصلی‌ترین تفاوت های سافت استارتر و اینورتر، نحوه کنترل از راه دور آن‌هاست. اینورترها برای کنترل‌کننده از راه دور در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرند. درحالیکه سافت استارترها در صنعت این قابلیت را ندارند.
مقایسه مزیت ها و برتری های سافت استارتر نسبت به اینورتر
به طور قطع نمی‌توان گفت که آیا سافت استارت برای شما گزینه بهتری است یا اینکه باید از اینورتر استفاده کنید. به همین دلیل در ادامه مهم‌ترین مزیت‌های این دو دستگاه را برای شما آورده‌ایم تا راحت‌تر بتوانید در این باره تصمیم‌گیری کنید. مزیت‌های اصلی استفاده از دستگاه‌های سافت استارت از قرار زیر است:
- کاهش موثر جریان راه انداز در زمان استارت
- تولید نشدن هارمونیک پس از راه اندازی موتور
- هزینه کم در مقایسه با اینورترها
- مناسب برای نوارهای نقاله، پمپ‌ها و سایر کاربردهای تسمه‌ای
استفاده از درایو در مدار، مزایای زیر را برای شما به دنبال دارد:
- صرفه‌جویی در مصرف برق
- قابلیت کنترل سرعت موتور با فیدبک گرفتن از سنسور های دما وفشار وتمامی سنسورهای آنالوگ
- امکان کنترل گشتاور دینامیکی و کنترل کامل سرعت
- بهترین گزینه برای آسانسورها، پله برقی‌ها، سنگ شکن‌ها و میکسرها
- قابلیت حفاظت در برابر اضافه بار
مثال‌هایی از کاربردهای سافت استارتر و اینورتر
بعد از آشنایی با کارکردها و تفاوت‌های این دو وسیله پرکاربرد، برای روشن شدن بیشتر مطلب دو مثال را باهم بررسی میکنیم:
مثال کاربردی اول؛ برای تاسیسات تصفیه آب کدام دستگاه مناسب‌تر است؟
برای این که آب با جریان ثابت به داخل کارخانه وارد شود، نیاز به وجود یک تصفیه‌خانه آب داریم. اگر آب خروجی و ورودی ثابت باشند، اینورتر مناسب‌تر است یا سافت استارتر؟
قطعا استفاده از سافت استارتر در این شرایط بسیار مناسب‌تر است.
چرا که هنگام شروع به کار پمپ، جریان شدیدی وارد موتور میشود. به همین دلیل استفاده از سافت استارتر باعث کنترل جریان خواهد شد. همچنین به دلیل برابری آب خروجی و ورودی، سرعت پمپ ثابت است. حال اگر تقاضای آب خروجی افزایش یا کاهش پیدا می‌کرد، استفاده از اینورتر گزینه بهتری بود.
مثال کاربردی دوم؛ برای سیستم فن خنک‌کننده کدام دستگاه مناسب‌تر است؟
برای درک بهتر تفاوت سافت استارتر و اینورتر، سیستم خنک‌کننده هوا را مورد بررسی قرار می‌دهیم. فن خنک‌کننده، هنگام رسیدن هوای محیط به نقطه تنظیم روشن میشود. این سیستم بعد از رسیدن به نقطه خنک و متعادل شروع به کند شدن می‌کند. با افزایش دمای محیط، سرعت فن هم بیشتر میشود. در این شرایط استفاده از کدام دستگاه گزینه مناسب‌تری خواهد بود؟
در این حالت چون با سرعت متغیر سروکار داریم، استفاده از اینورترها گزینه مناسب‌تری خواهد بود.
به یاد داشته باشید که اگر برنامه فقط روشن یا خاموش کردن دستگاه بود، استفاده از سافت استارتر توصیه می‌شد.
بالاخره سافت استارتر بهتر است یا اینورتر؟
باید بدانید که هیچ یک از این دو بر دیگری برتری مطلق ندارد و نمی‌توان یک حکم قطعی را در این باره صادر کرد. برای مثال در تاسیسات تصفیه آب به دلیل اینکه جریان راه اندازی بسیار زیاد است و نیازی به کنترل سرعت نیست، سافت استارت یک گزینه بسیار عالی خواهد بود. با این حال برای یک سیستم فن خنک‌کننده اینورتر انتخاب بهتری است؛ زیرا نیاز به سرعت متغیر در حین کار وجود دارد.
تصمیم‌گیری در این مورد بستگی به عوامل مختلفی دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنترل سرعت: اگر نیازی به کنترل سرعت ندارید، سافت استارت برای شما بهترین گزینه است.
- قیمت: اگر بودجه اولیه پروژه شما محدود است و نمی‌توانید هزینه زیادی را صرف خرید اینورتر کنید، سافت استارت برایتان بهتر است. اما باید دقت کنید که در صورت نیاز به کنترل سرعت و گشتاور، این وسیله نمی‌تواند نیاز شما را برطرف کند.
- اندازه: سافت استارتر در مقایسه با اینورتر کوچک‌تر است.
سخن پایانی
به طور کلی استفاده از اینورتر برای راه اندازی موتور الکتریکی نه‌تنها در راه اندازی نرم به شما کمک می‌کند، بلکه می‌تواند مزیت‌های دیگری مانند کاهش مصرف انرژی، کنترل سرعت و گشتاور موتور و تغییر جهت آن را هم برای شما داشته باشد. در کنار این‌ها اگر نیاز به روشی دارید که با هزینه کمتری وظیفه به کار انداختن نرم موتور الکتریکی را انجام دهد، می‌توانید از سافت استارت استفاده کنید. در این مقاله تفاوت سافت استارت و اینورتر را بررسی کردیم و این دو وسیله پرکاربرد را از جنبه‌های مختلف مورد مقایسه قرار دادیم.