تفاوت اصلی کلید مینیاتوری و اتوماتیک : کلید اتوماتیک یا کلید اتومات که به آن MCCB نیز می گویند در ابزاری است که در مدار های الکتریکی برای قطع و وصل جریان و ولتاژ برق به صورت ایمن استفاده می شود. کلید مینیاتوری یا فیوز مینیاتوری با نام Miniature Circuit Breaker که اختصارا MCB نامیده می‌شود یکی دیگر از تجهیزاتی است که در سیستم برق کشی و تابلو برق استفاده می شود و می تواند مدار را در برابر جریان اضافه باری که وارد مدار می شود محافظت کند.
کلید مینیاتوری به تیپ های مختلفی تقسیم می شود. تیپ B که برای مصارف روشنایی مورد استفاده قرار می گیرد، تیپ C که کلید مینیاتوری موتوری نام دارد و معمولاً در صنعت و مدارات موتور دار استفاده می شود، تیپ D که فیوز مینیاتوری ترانسفورماتوری نام دارد، نوع K که فیوز مینیاتوری قدرت نام دارد و تیپ Z که یک کلید مینیاتوری بسیار حساس است. در بین انواع کلید مینیاتوری، نوع B و C بیشترین کاربرد را دارد.
توانایی قطع جریان در کلید اتوماتیک بیشتر در ولتاژ فشار قوی استفاده می شود که بسیاری از کلید ها تنها حکم جداساز را دارند و نمی توانند مدار تحت بار را قطع نمایند. موضوع دیگر بحث اتوماتیک یا کامپکت بودن یک کلید برای قطع در شرایط خطا می باشد که بسته به مکانیزم طراحی که دارد می تواند در هنگام رخ دادن خطاهایی مانند وجود اضافه بار و یا اتصال کوتاه بارهای مختلف، به صورت اتوماتیک اقدام به قطع مدار کرده و از بروز خسارات بیشتر جلوگیری نماید.
در این مقاله قصد داریم تفاوت اصلی کلید مینیاتوری و اتوماتیک را بیان کنیم با فرنام الکتریک همراه باشید.
توضیحی در مورد کلید های صنعتی برق
برای مدیریت وسایل الکتریکی مصرف کننده‌ها و وسایل برقی مختلف در صنایع از کلیدهای صنعتی استفاده می‌کنند. این روش یکی از ساده‌ترین راه برای کنترل وسایل برقی می‌باشد. به طور کلی این محصول وسیله‌ای است که با تغییر حالت باعث قطع یا وصل جریان الکتریکی و تغییر وضعیت مدار الکتریکی می‌شود.
معمولاً این کلیدها با توجه به نوع کاربردشان با قدرت‌های متفاوت تولید می‌شوند. برای مثال برای خارج از ساختمان‌ها، جاهای مرطوب، گرم و یا در مکان‌های که احتمال ضربه وجود دارد به گونه ای طراحی می‌شود که در برابر این عوامل مقاوم باشند و همچنین از نظر جریان عبوری با آمپرهای مختلف طراحی و تولید می‌شوند.
این نکته را باید در نظر بگیریم که همه کلیدها از نظر کارایی مشابه نیستند و مکانیزم کلیدهای صنعتی متفاوت هستند و در دسته‌های متفاوتی نیز تولید می‌شوند. این کلیدها را می‌توان به سه دسته مرکب، ساده یا دستی و کلید حفاظتی تقسیم بندی نمود.
تغییر حالت روشن و یا خاموش کلیدهای صنعتی نیازمند نیروی مکانیکی هستند و بر اساس اینکه این نیروی مکانیکی به طور مستقیم اعمال شود یا توسط نیروی دیگری مثل الکتریسیته می‌تواند کلیدها را به دو دسته تقسیم می‌شود که در ادامه بر تشریح این دو خواهیم پرداخت.
کلیدهای ساده
این کلیدها یک نوع از کلیدهای صنعتی هستند که برای تغییر حالت نیازمند نیروی مکانیکی مستقیم هستند که این عمل عمدتاً توسط انسان صورت می‌گیرد.
این کلیدها نیز با توجه به کاربردشان به صورت یک پل، دوپل، سه پل و … ساخته می‌شوند. که این کلیدها از نظر ساختمان و همچنین قطع و وصل ولتاژ خود به چند دسته تقسیم می‌شوند.
کلیدهای مرکب
کلیدهای مرکب نوع دیگری از کلیدهای صنعتی است که نیروی مکانیکی را جهت تغییر حالت از انرژی واسطه‌ای (مانند برق مغناطیس، حرارت، برودت، نور و …) دریافت می‌کنند.
از انواع کلیدهای مرکب می‌توان به بی متال،کلیدهای اتوماتیک و کنتاکتور (کلیدهای مغناطیسی، فتوسل ، ترانزیستور و مینیاتوری اشاره کرد.
با استفاده از کلید اتوماتیک و کنتاکتور می‌توان برای نحوه عملکرد دستگاه و تجهیزات الکتریکی برنامه ریزی و طراحی نمود.مدارهای فرمان و قدرت مدارهای هستند که به کمک آنها می‌توان نحوه کار بسیاری از دستگاه‌ها و تجهیزات الکتریکی را برنامه ریزی و کنترل کرد.
برای طراحی مدارهای فرمان از تجهیزات مختلفی استفاده می‌شود که یکی از مهم‌ترین آنها کنتاکتور و اتوماتیک و مینیاتوری است. که در ادامه به شرح کلید اتوماتیک و تفاوت آن با کلید مینیاتوری خواهیم پرداخت.
کلید اتوماتیک
کلید اتوماتیک و یا خودکار می‌تواند امکان قطع و یا وصل کردن جریان برق را به صورت دستی برای شما فراهم کند. همچنین این نوع کلید حفاظت جریان اضافی و اتصال کوتاه را نیز کنترل می‌کند. در مواردی که حفاظت از تجهیزات مختلف نظیر تأسیسات روشنایی، سیم، کابل و ماشین آلات صنعتی در برابر اضافه جریان، جریان اتصال کوتاه و غیره مدنظر باشد از کلید اتوماتیک استفاده می‌کنند.
این کلیدها نسبت به فیوزهای دستی مزایای زیادی دارد که برخی از آنها برای شما لیست شده است.
- کلید اتوماتیک پس از قطع مدار زیاد و یا هر عامل دیگری مجدد قابل بهره برداری و آماده به کار است.
- یک سری کنتاکت در آن تعبیه شده است که می‌تواند وضعیت کلید در هر حالت (قطع و یا وصل و یا خطا) را توسط سیگنال های مناسب تعیین کند و به اتاق فرمان ارسال نماید.
- ساختمان این نوع کلیدها به گونه‌ای است که اگر کلید را بر روی یک مدار اتصال کوتاه شده ببندیم، پس از بسته شدن کلید، رله اضافه جریان سریعاً کلید را قطع می‌سازد. در بسیاری از موارد از کلید اتوماتیک تنها به عنوان وسیلهٔ قطع و وصل مدار استفاده نمی‌شود و وظیفهٔ حفاظتی را هم به عهد دارد.
کلید مینیاتوری:
کلید مینیاتوری (miniature circuit breaker) یکی دیگر از انواع کلید برق می‌باشد که از نوع کلید مرکب هستند. در بازارهای سنتی آن را به نام فیوز مینیاتوری نیز می‌شناسند. این کلید جریان آمپر را تا زیر صد تحمل می‌کند و قابلیت هیچ تنظیمی را ندارد. این نوع کلید برای مکان‌های که امکان بروز جریان اضافی وجود داشته باشد برای خطای اضافه بار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
علاوه بر این معمولاً این کلید دارای قدرت قطع 6 و 10 کیلو آمپر می‌باشد و برای مصارف سبک مسکونی، مدارات روشنایی و سیم کشی‌ها کاربرد دارند.
تفاوت اصلی کلید مینیاتوری و اتوماتیک
در این بخش قصد داریم تفاوت اصلی کلید مینیاتوری و اتوماتیک را بیان کنیم تا بدانیم چرا از هر دو کلید در یک تابلو برق صنعتی استفاده می‌کنند؟
1- رنج جریان اصلی ترین فرق کلید مینیاتوری با کلید اتوماتیک
شاید بتوان این مورد را اصلی‌ترین علت تفاوت این دو کلید دانست. کلیدهای میناتوری برای رنج‌های زیر 125 آمپر طراحی شده‌اند و این در حالی است که کلیدهای اتوماتیک کمپکت رنج جریانی 16 الی 1600 آمپر را (متناسب با برند انتخاب شده توسط کاربر) به راحتی پوشش می‌دهند.
2- تفاوت اصلی کلید مینیاتوری و اتوماتیک در نوع حفاظت (مکانیزم های حفاظتی)
گفتیم که هردو کلید از سیستم حفاظت اتصال کوتاه و اضافه بار بهره مند هستند. حفاظت اتصال کوتاه توسط مکانیزم مغناطیسی و حفاظت اضافه بار توسط مکانیزم بی متالی انجام می‌گیرد. در یک کلید مینیاتوری با رنج آمپر مشخص (مثلاً 10 آمپر) امکان انجام تنظیم یا تغییر روی این مکانیزم‌ها وجود ندارد بر همین اساس در هنگام خرید یک کلید مینیاتوری به مواردی مانند تیپ کار کلید و میزان جریان نامی کلید که دو پارامتر ثابت هستند، توجه می‌شود.
این در حالیست که کلیدهای اتوماتیک کامپکت کاملاً در این زمینه منعطف‌اند و در چهار دسته فیکس (حرارتی و مغناطیسی غیر قابل تنظیم)، حرارتی قابل تنظیم، مغناطیسی قابل تنظیم و حرارتی و مغناطیسی قابل تنظیم تقسیم بندی می‌شوند. با اعمال تنظیمات بر روی کلید، بخصوص در جریان‌های بالا، می‌توان کنترل بسیار بهتر و دقیق‌تری بر روی مدار داشت و از بروز خطرات احتمالی جلوگیری کرد.
3- تفاوت در قدرت قطع
قدرت قطع یک آیتم مهم در کلیدهای خودکار به شمار می‌رود. قدرت قطع یا Icu به جریانی گفته می‌شود که کلید در مواجه با آن توانایی حفاظت دارد؛ اما پس از انجام عمل قطع خراب شده و نیاز به تعمیر یا تعویض دارد. قدرت قطع در یک کلید مینیاتوری ماکزیمم 10 الی 16 کیلوآمپر است. این درحالیست که قدرت قطع کلیدهای اتوماتیک کامپکت به 50 کیلو آمپر نیز می‌رسد.
4- تفاوت در عملکرد در صورت بروز خطا
کلید مینیاتوری در مواجهه با یک خطا دارای عملکردی دو حالته است که این حالت‌ها تنها منحصر به قطع یا وصل می‌باشد. در کلیدهای اتوماتیک کمپکت حالت سومی به نام تریپ یا خطا نیز وجود دارد که در این حالت کلید نه در حالت وصل است و نه در حالت قطع. در حالت تریپ کلید سعی دارد تا اپراتور را از بروز خطا در سیستم آگاه کند تا اپراتور به عیب یابی مدار بپردازد و این در حالیست که در یک کلید مینیاتوری ممکن است عمل قطع به علت یک اختلال گذرا و ناگهانی در کلید باشد .
5- تفاوت اصلی کلید مینیاتوری و اتوماتیک در تجهیزات جانبی
تجهیزات جانبی در کلیدهای اتوماتیک بسیار بیشتر از کلیدهای مینیاتوری است. کلید مینیاتوری در اکثر برندهای موجود در بازار برق ایران تنها دارای یک تجهیز جانبی تحت عنوان کنتاکت کمکی می‌باشد. این در حالیست که کلیدهای اتوماتیک دارای تجهیزات جانبی از قبیل کنتاکت کمکی، رله شنت تریپ، رله آندر ولتاژ، دسته گردان، موتور، بأس بارهای کمکی، رله میکرولاجیک (نصب رله کنترلی) و… می‌باشند.
6- سیستم کنترل از راه دور
وجود تجهیزات جانبی نظیر رله میکرولاجیک، موتور، رله‌های شنت و آندر این قابلیت را به اپراتور داده‌اند تا از وضعیت کلید اتوماتیک کمپکت در فواصل دور مطلع بوده و در صورت در اختیار داشتن تجهیزات اتوماسیون و شبکه‌های صنعتی دستورات لازم را به کلید اتوماتیک کامپکت اعمال کند.
همچنین در صورت استفاده از ظرفیت شبکه‌های صنعتی و رله میکرو لاجیک این امکان برای اپراتور وجود دارد که از شرایط و وضعیت شبکه زیر مجموعه کلید مطلع باشد (اعم از میزان جریان کشی و…).
7- تفاوت محل نصب کلید
کلیدهای مینیاتوری عموماً در میانه تابلو یا در انتهای تابلو برق به منظور تقسیم و مشخص کردن مصرف کنندگان نصب می‌شوند اما محل نصب کلید اتوماتیک کمپکت عموماً در ابتدای تابلو و به منظور حفاظت از تمامی تجهیزات موجود در تابلو برق می‌باشد.
8- تفاوت اصلی کلید مینیاتوری و اتوماتیک در ابعاد کلید ها
کلیدهای اتوماتیک کمپکت جدای از تعداد پل‌هایی که دارند ( کلیدهای اتوماتیک می‌توانند از یک الی چهار پل داشته باشند)؛ دارای ابعاد بزرگتری نسبت به موارد مشابه خود در کلیدهای مینیاتوری هستند که علت آن به تجهیزات استفاده شده در آن و مکانیزم عملکرد این کلید بر می‌گردد.
9- تفاوت اصلی کلید مینیاتوری و اتوماتیک در قیمت کلید ها
با توجه به امکانات و تجهیزات جانبی که برای کلیدهای اتوماتیک کمپکت وجود دارد؛ این کلیدها دارای قیمت بالاتری به نسبت کلیدهای مینیاتوری هستند.
خرید کلید اتوماتیک و کلید مینیاتوری
- استفاده از کالای برق بخصوص کلیدهای برق صنعتی و با کیفیت می‌تواند از بسیار خطرات و مشکلات در حین انجام عملیات و کار، آتش سوزی، خطر جانی، شوک الکتریکی و … جلوگیری کند در نتیجه سعی کنید هزینه کم را فدای کیفیت نکنید و همیشه مرغوب‌ترین کالاها را از با کیفیت‌ترین مراکز تهیه کنید.
- استفاده از وسایل نامرغوب می‌تواند باعث دوباره کاری و یا هزینه اضافی شود.
- با توجه به نیاز خود کلیدها را تهیه کنید و قبل از خرید حتماً با متخصصان در این حوزه مشورت نمایید.
- برای اطلاع از آخرین لیست قیمت محصولات برق میتوانید به فروشگاه فرنام الکتریک مراجعه نمایید.