انواع کلید برق در صنعت را بشناسید

با توجه به نقش مهم و تعیین کننده کلید ها در مدار های برق صنعتی و همچنین برق ساختمان، در این قسمت به بررسی آن ها می پردازیم. در این مقاله ویژگی های انواع کلید برق در صنعت و تفاوت بین آن ها را بررسی خواهیم کرد. با فرنام الکتریک همراه باشید.

کلید مینیاتوری(MCB) چیست؟

کلید مینیاتوری یا بریکر میناتوری از انواع کلید برق به اختصار mcb مخفف عبارت انگلیسی عبارت (miniature circuit breaker) می‌باشد و در بازار سنتی فیوز مینایتوری هم گفته می‌شود که البته این عبارت از لحاظ علمی غلط است زیرا فیوز یک بار مصرف است اما کلید مینیاتوری را می‌توان بیش از یک بار قطع و وصل کرد.

معمولا کلید مینیاتوری با تحمل جریان زیر 100آمپر می‌باشد که قابلیت هیچ تنظیمی را ندارد. در مکان‌هایی که امکان وقوع اضافه جریان وجود دارد برای حفاظت از خطای اضافه جریان به کار گرفته می‌شود.
همچنبن به طور معمول کلید مینیاتوری دارای قدرت قطع 6 و 10کیلوآمپر می‌باشد. بریکرهای دوپل در دو حالت قابلیت استفاده دارند

1.یک فاز به اضافه نول

2.دو فاز

متاسفانه لوازم جانبی این بریکرها در ایران موجود نیستند. این کلیدها در انواع یک قطب(پل)، دو قطب، سه قطب و چهارپل دارای حفاظت روی تمام پل‌ها در بازار موجودند.

بین تمامی این قطب‌ها ارتباط مکانیکی وجود دارد و برای مصارف سبک مسکونی، مدارات روشنایی و سیم کشی‌ها کاربرد دارند.

انواع کلید برق ، ایزولاتور یا کلید خشک

ایزولاتورها که با عنوان کلید برق خشک هم شناخته می‌شوند زیرمجموعه بریکرهای مینیاتوری هستند اما در واقع هیچ حفاظتی ندارند.

در حقیقت این نوع کلیدها بیشتر به عنوان بریکر(جداکننده) بین یک کلید مینیاتوری(برای تامین حفاظت مدار) و بار مورد استفاده هستند تا زمانی که قصد تعمیرات و بررسی بار را داریم به سهولت بتوانیم جریان را قطع و به کار بپردازیم،این باعث می شود اگر وصل بدون هماهنگی صورت گیرد در امان باشیم زیرا بریکر جریان را قطع کرده است.

انواع کلید برق ، کلید اتوماتیک(MCCB)

کلید اتوماتیک یا کلید کامپکت که به اختصار MCCB مخفف عبارت انگلیسی (moulded case circuit breaker)  می باشد یکی از پرطرفدار ترین انواع کلید برق در بازار است.

عملکرد کلید اتوماتیک به شیوه‌ای است که اگر به طور ناگهانی در کابل‌ها با اضافه بار یا اتصال کوتاه مواجه شویم می‌توان از این کلید استفاده کرد.سرعت قطع با توجه به بار متفاوت خواهد بود و در مصارف جریان بالا و ولتاژ ضعیف کاربرد دارند.

این کلیدها برای حفاظت در برابر افزایش دما و جریان خطا به کار می‌روند و از قدرت قطع بالایی هم برخوردارند.در مدل‌های چند آمپری تا چند هزار آمپری موجودند.

کلید کامپکت در انواع تک پل تا چهارپل موجودند و از آنها بیشتر در صنعت استفاده می‌شود. برخلاف کلیدهای مینیاتوری قابلیت کنترل از راه دور را دارا هستند. می توان بوبین (رله)های آندر ولتاژ و شنت تریپ و پلاتین‌های کمکی را به آنها اضافه کرد در واقع این رله‌ها درون کلیدها جای می‌گیرند البته بعضی از کلیدها فقط برای استفاده از یکی از این بوبین‌ها طراحی شده است.

کلیداتوماتیک سه پل یا چهار پل،کدامیک بهتر است؟

براساس اینکه کلید تک پل یا دو یا سه یا چهار پل است می‌تواند روی یک فاز،دو فاز،سه فاز و یا سه فاز بعلاوه نول حفاظت داشته باشد و در صورت لزوم آنها را قطع کند.

مسلما استفاده از کلید اتوماتیک‌های چهارپل به دلیل حفاظتی که علاوه بر سه فاز روی نول هم دارند معقول‌تر است اما متاسفانه کلیدهای چهارپل در بازار به ندرت در دسترس هستند و به طور معمول از سه پل استفاده می‌شود.

می‌توان در کلیدهای کمپکت از اینترلاک‌ها برای حفاظت بیشتر درب تابلو استفاده نمود. تمامی تجهیزات جانبی درون کلید قرار می‌گیرند و واحدی روی کلید نصب نخواهد شد.

در نهایت باید مشخصات الکتریکی مانند جریان نامی، قدرت قطع اتصال کوتاه، ولتاژ عایقی بعلاوه مشخصاتی مانند هدف از انتخاب کلیداتومات (نوع حفاظت مورد نظر)، وضعیت نصب کلید که به کدامیک از دو شکل کشویی یا ثابت باشد، تعداد پل(قطب)های کلید و واحد تریپ مورد نیاز، شرایط محیطی را در نظر بگیریم و سپس اقدام به انتخاب کلید اتوماتیک بنماییم.

کلید هوایی یا کلیدقدرت(ACB) چیست؟

ACB مخفف عبارت انگلیسی (Air Circuit Breaker)می‌باشد که از انواع کلید برق است که در رنج جریان‌هایی از چند صد هزار آمپر تا چندین هزار آمپر در بازار موجودند. این کلیدها به این خاطر به کلیدهوایی معروف هستند که آرک‌ها(قوس ها) را در محفظه‌ای از خلا خاموش می‌کنند.

این کلیدها قابلیت تنظیم بالایی حتی در تاخیرها و آستانه قطع دارند و از این نظر برای حفاظت در تجهیزات حساس بسیار مورد استفاده می‌باشند. دارای کنترل الکترونیکی و بعضا میکروپروسسوری می‌باشند با این تفاسیر فرمان را می‌توان از طریق شبکه یا از راه دور به بریکر داد و آنرا قطع و وصل نمود. کلیدهای هوایی دارای قدرت قطع و وصل جریان اتصال کوتاه بسیار بالایی هستند از این حیث در حفاظت هرچه بیشتر نیروگاه ها کاربرد دارند.

محافظ جان

محافظ جان که براساس میزان حساسیت به دو نوع خانگی (تک فاز) و صنعتی (سه فاز) تقسیم می شوند، علاوه بر حفاظت افراد در مقابل تماس مستقیم و غیر مستقیم برق، از نشتی جریان جلوگیری و حفاظت دستگاه ها و تجهیزات صنعتی را تامین می کند. محافظ جان یکی از مهمترین تجهیزات برقی برای تامین ایمنی افراد به خصوص در مقابل خطر برق گرفتگی ناشی از نشت جریان است.

اساس کار محافظ جان، مقایسۀ جریان ورودی با جریان خروجی کلید است به طوری که اگر جریان نشتی در مداری که کلید در آن واقع شده است بیش تر از حساسیت کلید باشد کلید عمل کرده و جریان ورودی و در نتیجه مدار را قطع می کند.

 نوعی از کلید محافظ جان که با نام RCCBO یا محافظ جان ترکیبی شناخته می شود؛ ترکیبی از یک کلید مینیاتوری و یک کلید محافظ جان است.

تفاوت بین عملکرد فیوز و کلیدمینیاتوری در چیست؟

فیوزها و کلیدهای مینیاتوری از انواع کلید برق براساس آمپراژ شان دسته بندی می‌شوند. در واقع میزان آمپری که روی بدنه فیوز یا کلیدمینیاتوری درج شده است مقدار جریانی است که به طور مداوم از خود عبور می‌دهند و این میزان جریان را جریان نامی آنها می‌نامند.

بسیاری از مردم فکر می کنند اگر میزان جریان کمی از جریان نامی بیشتر شود، دستگاه(فیوز یا کلید مینیاتوری) فوراً عمل خواهد کرد. بنابراین اگر جریان کلید یا فیوز 30 آمپر باشد،یک جریان 30.00001 آمپری باعث قطع کلید خواهد شد،نظر شما چیست؟

در واقعیت چنین اتفاقی نمی افتد، فیوز و کلیدمینیاتوری حتی اگر دارای جریان نامی یکسانی باشند دارای خواص بسیار متفاوتی می باشند، در واقع حد حفاظتی آنها متمایز است.