معرفی انواع رله ها و کاربرد های آنها : رله نوعی وسیله الکترومکانیکی است که وظیفه‌ی قطع یا وصل جریان الکتریکی را بر عهده دارد. عملکرد رله را می‌توان به یک سوئیچ مکانیکی تشبیه کرد با این تفاوت که شما می‌توانید رله را با یک سیگنال الکتریکی کنترل کنید و نیازی به روشن یا خاموش کردن آن به صورت دستی نیست.
رله‌ها به یک قسمت مکانیکی متحرک مجهز هستند که دارای قابلیت انعطاف پذیری است و می‌توان آن را به‌وسیله‌ی یک سیگنال الکتریکی کنترل کرد. به‌طورکلی رله‌ها به‌وسیله‌ی یک مدار الکتریکی تحریک می‌شوند و این موضوع که بوبین این دستگاه را می‌توان به روش‌های مختلفی تحریک کرد، سبب شده انواع متفاوتی از رله را داشته باشیم. ما در این مقاله به شرح انواع رله و کاربردهای آن در حوزه‌های مختلف می‌پردازیم با فرنام الکتریک همراه باشید.
رله چیست؟
پیش از بررسی انواع رله به معرفی این محصول می پردازیم. رله به نوعی وسیله الکترومکانیکی اطلاق می شود که از آن برای ایجاد یا قطع اتصال الکتریکی استفاده می شود. رله ها دارای یک قسمت مکانیکی متحرک هستند که از قابلیت انعطاف پذیری برخوردار است.
این بخش می تواند از طریق یک آهنربای الکتریکی کنترل شود. در حقیقت عملکرد یک رله شبیه به یک سوئیچ مکانیکی است. با این تفاوت که لازم نیست رله را به شکل دستی روشن و خاموش کنید، بلکه می توانید آن را به وسیله یک سیگنال الکتریکی کنترل نمایید.
رله ها نوعی کلید هستند که سرعت بالایی دارند و به کمک یک مدار الکتریکی مجزا تحریک می شوند. روش های مختلفی جهت تحریک بوبین این دستگاه وجود دارد و این موضوع باعث شده تا رله های گوناگونی داشته باشیم. در ادامه این مقاله به بررسی انواع رله می پردازیم.
تفاوت انواع رله و کلید
رله در واقع نوعی کلید است، با این تفاوت که کلید را نمی توان از راه دور کنترل کرد و یا از آن به عنوان یک کنترل کننده هوشمند استفاده کرد. اما رله این قابلیت را دارد. رله را می توان نوعی کلید هوشمند به حساب آورد. زیرا علاوه بر اینکه ویژگی های کلید را دارد، از برخی ویژگی های اضافه تر دیگر نیز برخوردار است.
انواع رله
رله را می‌توان نوعی کلید هوشمند به شمار آورد با یک تفاوت اساسی نسبت با سایر کلیدها و آن هم امکان کنترل از راه دور رله است که سایر کلیدها از چنین امکانی برخوردار نیستند. انواع رله اگرچه از لحاظ کارایی متفاوت هستند؛ ولی از ساختمان و اجزایی مشابه تشکیل شده‌اند که شامل چهار قسمت اصلی است و عبارت‌اند از:
- تیغه مشترک
- تیغه باز
- تیغه بسته
- و در نهایت بوبین
رله‌ها بیش از هشت نوع متفاوت دارند شامل رله حرارتی، رله مغناطیسی، رله کنترل فاز، رله کنترل بار، رله زمانی، رله هیدرولیکی، رله تأخیری در قطع و وصل، رله‌های حافظ جریان نشتی زمین و در نهایت ترموستات‌ها که نوعی رله محسوب می‌شوند که در ادامه به شرح این مدل‌ها می‌پردازیم.
رله حرارتی
رله حرارتی از مهم‌ترین تجهیزات و انواع رله در جهت حفاظت از موتورها به شمار می‌رود. اصلی‌ترین کار این نوع کلید حرارتی، حفاظت از موتورهای الکتریکی در برابر اضافه‌بار است. این نوع از رله بسته به جریان نامی موتور، برای آمپراژهای مختلف در رنج‌های گوناگون تولید می‌شوند.
رله مغناطیسی
همان‌طور که از نام این نوع رله پیداست، اساس عملکرد این نوع رله بر مبنای مغناطیس است. عملکرد رله مغناطیسی را می‌توان به فیوز تشبیه کرد؛ زیرا از مدارها در برابر اتصال کوتاه حفاظت می‌کند؛ اما تفاوت اصلی این دو در این است که فیوزها می‌سوزند درحالی‌که این نوع رله مدار جریان را قطع می‌کند.
ساختمان رله‌های مغناطیسی تشکیل شده از یک هسته مغناطیسی پوشیده شده از سیم‌هایی در اطراف آن است. عملکرد این از نوع رله‌ها هم به‌این‌ترتیب است که با گذشتن جریان اتصال کوتاه، میدان مغناطیسی ایجاد و این سبب جذب اهرم قطع می‌گردد. رله‌های مغناطیسی در اغلب موارد به همراه رله‌های حرارتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و استفاده از آنها به‌صورت مجزا به ندرت پیش می‌آید.
انواع رله کنترل فاز
در ادامه موضوع انواع رله یکی دیگر از مدل های رله با عنوان کنترل فاز را معرفی می کنیم. این نوع رله به عنوان یکی از تجهیزات کنترل کننده به شمار می رود. رله کنترل فاز علاوه بر محافظت ویژه، مواردی مانند قطع، توالی و عدم تعادل فاز را نیز کنترل می کند. همچنین اضافه و کمبود ولتاژ را در سیستم های الکتریکی سه فاز بررسی می کند. این رله در صورت بروز خطا فوراً مدار را قطع می کند و از الکتروموتور حفاظت می کند.
این رله ها از سه ورودی برای برق سه فاز، یک ورودی نول، یک تیغه باز و یک تیغه بسته تشکیل شده اند.
رله کنترل بار
یکی دیگر از انواع رله مدل کنترل بار است. به کمک رله کنترل بار می توانید از موتورهای تجهیزات الکتریکی در مقابل افزایش بار محافظت کنید. این رله ها می توانند جایگزین خوبی برای بی متال باشند زیرا دقت و سرعت آن ها از بی متال بیشتر است.
افزایش جریان به شکل معمول در اثر اضافه بار اتفاق می افتد. در این موقعیت لازم است تا با کمک رله های کنترل بار افزایش جریان را کنترل کنید و به این ترتیب از آسیب دیدن موتور جلوگیری می شود.
این نوع رله از سوختن موتورهای سه فاز در برابر افزایش جریان و وجود بار اضافه جلوگیری می کند. همچنین از دو فاز شدن موتورهای سه فاز نیز جلوگیری می کند.
رله حافظ جریان نشتی زمین
این نوع رله‌ها دو وظیفه اصلی را بر عهده دارند که عبارت‌اند از:
- حفظ جان انسان‌ها در مقابل شوک‌های الکتریکی
- حفظ ایمنی در برابر آتش سوزی
این نوع رله را به همراه تجهیزات دیگری نظیر ترانس‌های کوربالانس که آنها هم وظیفه‌ی آشکار کردن جریان نشتی زمین را بر عهده دارند استفاده می‌شود؛ زیرا کوچک‌ترین نشتی گاهی به آتش سوزی‌های بزرگی تبدیل می‌شود و اهمیت کاربرد این نوع رله را دو چندان نموده است.
رله زمانی
رله‌های زمانی یا رله اتوماتیک از پرکاربردترین رله‌ها هستند که دارای عملکردی زمان‌بندی‌شده هستند. این نوع رله طبق همین زمان بندی تعریف شده برایش، وظیفه‌ی کنترل مدار را بر عهده دارد. رله‌های تایمری در انواع گوناگونی در بازار به فروش می‌رسند.
انواع رله تأخیری در قطع و وصل
رله تأخیری در قطع و وصل یکی از انواع رله است. ساختار رله براساس کاربردهایی که مبتنی بر طیف زمان است، طراحی شده است. این نوع رله کمک می کند تا دستگاه مورد نظر پس از مدت زمان مشخصی که از کار کردن آن گذشت خاموش شود. این رله می تواند عملکرد بالعکس نیز داشته باشد یعنی پس از مدت زمانی که از خاموش بودن دستگاه گذشت، به شکل اتوماتیک روشن می شود.
رله هیدرولیکی چیست؟
در این بخش از مقاله انواع رله به بررسی رله هیدرولیکی می پردازیم. رله هیدرولیکی را معمولاً برای تأخیر در مدار به کار می برند. روش کار این رله ها به گونه ای است که زمانی که جریان برق به رله اتصال پیدا می کند، مقداری روغن درون این دستگاه جا به جا می شود. برای اینکه روغن به محل اولیه خود بازگردد، لازم است که مدت زمانی را به عنوان زمان تایمر در نظر بگیریم.
ترموستات
ترموستات نوعی رله حرارتی به شمار می‌رود که وظیفه اصلی آن حفظ تعادل حرارت دستگاه‌ها است. این نوع رله نسبت به درجه حرارت بسیار حساس بوده و با اندکی تغییر در آن به سرعت وارد عمل می‌شود.