سیم افشان چیست و انواع سیم افشان کدامند؟ سیم افشان یا سیم فلکسیبل از تعداد زیادی رشته های نازک ساخته شده است که انعطاف پذیری بالایی دارند و جنس آن ها از مس است.
سیم افشان از سیم های به هم پیچیده تشکیل شده است که این پیچیدگی باعث بیشتر شدن طول سیم و مقاومت الکتریکی آن می شود. این سیم تک رشته ای است. برای آشنایی بیشتر تا انتهای مقاله همراه فرنام الکتریک باشید.
سیم برق افشان چیست؟
برای پاسخ به سؤال سیم افشان چیست باید بگوییم سیم افشان از یک هادی، یک روکش و یا عایق ساخته شده است که شکل هادی به کار رفته در آن، این سیم را از مابقی سیم ها جدا می کند. سیم های افشان دارای هادی مسی و آلومینیومی هستند ولی عایق آن ها بیشتر از جنس پی وی سی (PVC) است.
برقکاران بر این نظر هستند که هادی مسی در سیم های افشان عملکرد بهتر و کارایی بیشتری را نسبت به هادی آلومینیومی دارد. زیرا آلومینیوم زودتر با اکسیژن هوا واکنش می دهد و در نتیجه زودتر دچار زنگ زدگی می شود. همین اتفاق باعث افت کارایی در طول عمر این هادی می شود.
از سایزهای پرکاربرد این سیم برق می توان به سیم افشان ۱، سیم افشان ۲.۵ و سیم افشان نمره ۴ اشاره کرد.
کاربرد سیم افشان
همان طور که قبلا هم گفتیم سیم افشان که به سیم انعطاف پذیر معروف و قابل شناسایی است. به طور کلی برای نصب وسایل الکتریکی نگهداری از سیستم های روشنایی مناسب است به شرط قرار گرفتن در محیط های کاملا خشک مثلا درون لوله ها و یا اگر در زیر یا روی سطح گچی هم قرار بگیرد مشکلی ایجاد نمی کند.
انواع سیم افشان براساس نوع هادی
سیم های قابل انعطاف براساس هادی به سه دسته تقسیم می شوند:
- سیم افشان آلومینیومی
- سیم افشان مسی
- سیم افشان آلومینیومی با پوشش مس
سیم های با هادی مسی، کاربرد و قیمت بیشتری نسبت به موارد دیگر دارند.
انواع سیم افشان براساس ولتاژ
سیم های افشان براساس ولتاژ به دو دسته تقسیم می شوند:
- سیم افشان با ولتاژ ۳۰۰/۵۰۰ ولت: ولتاژ استاندارد برای تست این سیم ها ۲۰۰۰ ولت است. این سیم ها کاربردهای مختلفی دارند. به عنوان مثال می توان از آن ها داخل لوله ها و زیر و روی گچ استفاده کرد. همچنین این سیم ها در درون لوله خرطومی نیز کاربرد دارند.
- سیم افشان با ولتاژ ۴۵۰/۷۵۰ ولت: ولتاژ استاندارد برای تست این سیم ها ۲۵۰۰ ولت است. از این سیم ها در مناطق خشک و وسایل الکتریکی استفاده می شود. به عنوان مثال می توان این سیم را درون سیستم های روشنایی مورد استفاده قرار داد.
مشخصات سیم افشان
سیم NYNH یا فلکسیبل دارای هادی از جنس مس آنیل شده است که با خلوص بالا و همچنین از نوع گروه ۵ تولید و به بازار عرضه می شود. برای تشخیص این سیم از سایر سیم ها، می توانید عبارت های روی آن ها را نیز ببینید.
اگر عباراتی همچون AF و MH بر روی سیم نوشته شده باشد، به معنای افشان بودن آن سیم است. ویژگی های استفاده شده در سیم افشان باید مطابق با الزامات استاندارد ملی ایران به شماره ISIRI ۳۰۸۴ و یا استاندارد بین المللی به شماره ۶۰۲۲۸ IEC باشد.
عایق به کار رفته در سیم ها نیز آمیزه پلیمر از نوع PVC/C است. ولتاژ تست در سیم هایی با ولتاژ ۳۰۰/۵۰۰، ۲۰۰۰ ولت و در سیم هایی با ولتاژ نامی ۴۵۰/۷۵۰، ۲۵۰۰ ولت است.
نام گذاری در سیم افشان
NYAF در روش کد گذاری سیم ها و همچنین کابل های برق با بیشترین ولتاژ 450/750 ولت یک نام برای سیم افشان است که طبق استاندارد VDE تعیین شده است بهتر است هر کدام از این حروف را که طبق این روش کدگذاری مشخص شده اند را مورد بررسی قرار دهیم.
کد گذاری N نام گذاری برحسب استاندارد VDE را نمایش می دهد و Y موارد عایق و محافظ به کار گرفته شده در ساختمان سیم افشان که از جنس پلیمر پی وی سی است را نشان می دهد. و همچنین AF هادی افشان را نمایش می دهد. این نکته را در خاطر داشته باشید که سیمهای افشان طبق ملزومات درج شده در استاندارد ENELEC HD 361 نیز که برحسب ولتاژ نامی به شکل H07V-K و H05V-K نام گذاری میشوند.
کاربردهای انواع سیم افشان
سیم های افشان در ساختمان سازی، صنعت، آلات موسیقی، ابزارآلات صوتی و تصویری و … کاربرد دارند. همچنین از آن ها می توان در داخل تجهیزات برقی و همچنین برای حفاظت سیستم های روشنایی در محیط خشک، درون لوله و زیر و روی گچ نیز استفاده کرد. اما استفاده از آن ها برای نصب مستقیم روی سینی کابل، کانال کابل کشی و مخازن مجاز نیست.
از دیگر کاربردهای این سیم می توان به استفاده از آن به عنوان سیم رابط در داکت های زمینی، ماشین آلات و تابلوهای فرمان اشاره کرد.
تفاوت سیم افشان و سیم مفتولی
سیم قابل انعطاف در برابر سیم مفتولی انعطاف بیشتری دارد به همین دلیل سیم افشان در داکت های زیرزمینی، ماشین آلات و تابلوی فرمان که در آن ها به انعطاف زیادی نیاز است، استفاده می شود. مقاومت الکتریکی هادی در سیم های افشان بیش تر از سیم مفتولی است. یکسان نبودن مقاومت الکتریکی در سیم های افشان و مفتولی زیاد نیست اما ممکن است در مواردی خاص یا متراژ بالا تاثیر خود را بیشتر نمایان کند.
سیم افشان آلومینیومی
طبق ملزومات استاندارد ملی ایران شماره 30840 و همچنین استاندارد بین المللی IECN 60228 جنس هادی افشان که قبلا هم گفتیم هادی با قابلیت انعطاف پذیری می باشد در دسته های پنجم و ششم بایستی از فلز مس تهیه شده باشند و همچنین استفاده از فلز آلومینیوم تحت عنوان هادی در سیم و کابل تنها هادیهای مفتولی و نیمه افشان که سطح مقطع 10 میلیمتر و بالاتر دارند مجاز اعلام شده است.
لیکن افزایش بی سابقه قیمت مس اغلب تولید کنندگان و مصرف کنندگان سیم و کابل را تحریک کرده که به جای مس از آلومینیوم استفاده کنند. اما شایان به ذکر است که این انتخاب و جایگزینی در سیستم های انتقال و همچنین توزیع نیروی برق مناسب و کارآمد است اما در مصرف عمومی یا سیم کشی های داخلی مخصوصا تحت عنوان هادی در سیم افشان توآم با اشکالات فنی می باشد.
فلز آلومینیوم به علت مقاومت الکتریکی بسیار قوی احتمال اکسیدشدن و یا خوردگی در کنار و یا برخورد با دیگر فلزات انبساط خط بیار بالا احتمال خروج از محل اتصال در هنگام تغییرات حاصل از دما و قطع شدن رشته های مربوط به این نوع هادی به دلیل این نوع فشار اتصالات مناسب برای استفاده در هادی هایی با نوع افشان نمیباشند.
سیم افشان ارت
نوع دیگری از انواع سیم افشان، سیم افشان ارت میباشد که معمولا عایق آن به رنگ سبز و زرد است و این گونه تولید می شوند. ارت (Earth) به معنی زمین است که در عرصه ی صنعت برق به آن سیستم اتصال زمین میگویند. واژه ی Salur یا ارت با بررسی کاربردهای آن دارای معنی های گوناگونی در مهندسی برق می باشد. در یک مدار الکتریکی زمین می تواتند به شکل یک نقطه ی مبدا باشد که براساس آن سایر ولتاژ های الکتریکی را می توانند مورد بررسی قرار دهند.
تشخیص انواع سیم افشان استاندارد از تقلبی
سیم و کابل های تقلبی و بدون کیفیت موجب به وجود آمدن خسارات زیادی می شوند اما متأسفانه این روزها از جانب مردم با استقبال زیادی رو به رو شده اند. این اتفاق سبب می شود علاوه بر بالا رفتن خسارات شبکه برق، در قسمت توزیع نیز موجب آتش سوزی های عظیم شوند.
سیم های تقلبی به دلیل جنس نامرغوب و بی کیفیت عایق و به وجود آمدن حرارت زیاد ناشی از هدر رفتن برق در آن ها، به آسانی باعث بوجود آمدن جرقه و آتش سوزی می شوند.
معیار اساسی برای تعیین کیفیت سیم، مقاومت هادی است. مقاومت هادی معیاری است که به میزان هادی بکار رفته در سیم و کابل بستگی دارد. بیشتر هزینه ساخت این سیم ها مربوط به مس یا آلومینیوم مصرفی برای هادی آن ها است.
روش های تشخیص سیم تقلبی عبارتند از:
- روی بدنه سیم استاندارد ISIRI حک شده است.
- سیم های استاندارد دارای سری سیم هستند. اگر سر سیم لخت را درون سر سیم گذاشتید و به شکل کامل در آن محکم نشد، معلوم می شود که تعداد رشته های سیم در آن به اندازه قابل قبول نیست.
- دقت کنید که ضخامت روکش عایق سیم براساس استاندارد باشد. اگر این ضخامت از میزان استاندارد کمتر باشد، سیم دچار شکست عایقی می شود. همچنین اگر ضخامت از میزان استاندارد بیشتر باشد، امکان کاهش میزان سطح مقطع سیم وجود دارد. اگر در اندازه سطح مقطع سیم تردید دارید، می توانید به کمک سیم لخت کن روکش سیم را جدا کنید و به وسیله میکرومتر اندازه قطر یک رشته از آن را به دست آورید. سپس قطر آن را بر ۲ تقسیم کنید تا شعاع آن بدست بیاید. بعد از آن، به کمک فرمول سطح مقطع، اندازه یک رشته به دست آمده را در تعداد رشته ها ضرب کنید تا سطح مقطع واقعی سیم مشخص شود.
- جنس هادی سیم نیز بسیار اهمیت دارد. در اینجا تقلب معمولاً در میزان خلوص مس به کار رفته، انجام می شود. شما با دیدن مس می توانید به طور تقریبی میزان درصد مس را تعیین کنید. برخی از تولیدکنندگان، در داخل سیم ها آهن اضافه می کنند. برای تشخیص این موضوع، انتهای سیم را لخت کنید. در صورتی که رنگ آن زرد و درخشان بود، میزان درصد مس آن استاندارد است اما اگر رگه های سیاه رنگی مشاهده کردید و یا اگر درخشندگی زیادی مشاهده نکردید، معلوم می شود که در مس آن آهن اضافه شده است. در سیم های افشان مقدار معینی مس، شدت مشخصی از برق را عبور می دهد و اگر از سایر فلزات به جز مس در آن به کار رفته باشد، میزان عبور جریان کمتر شده و کابل داغ می شود. این اتفاق سبب فراهم شدن زمینه اتصالی و آتش سوزی می شود.
نکات مهم در خرید انواع سیم افشان
- دقت به ولتاژ اسمی سیم ها
- میزان ضخامت: ضخامت این سیم ها باید در بازه ۰.۷ میلی متر تا ۲.۸ میلی متر باشد.
- نوشته های روی سیم: هرگونه نوشته روی این سیم ها، باید طبق استانداردهای آن و به فواصل کمتر از ۲۷۵ میلی متر باشد. دقت داشته باشید که این نوشته ها به راحتی از روی سطح سیم پاک یا محو نشوند.
- میزان مقاومت هادی: حداکثر مقدار مقاومت هادی سیم های NYNH باید برابر با ۱۳.۳ اهم بر کیلومتر باشد و اگر از این میزان بیشتر بود، نشان دهنده این است که شرکت سازنده آن در قطر سیم و یا تعداد رشته های درون سیم مرتکب خطا شده است.
- قطر مفتول هادی: قطر سیم مفتول درون سیم قابل انعطاف با اندازه ی قطر سیم تفاوت دارد. به عنوان مثال برای سیم ۱.۵، قطر سیم مفتول باید ۰.۲۵ میلی متر باشد.
- مقاومت روکش سیم: میزان مقاومت عایق سیم نیز متناسب با دما متفاوت است. به عنوان مثال برای دمای حدود ۷۰ درجه سانتی گراد، حداقل میزان مقاومت باید ۰.۰۱ مگا اهم باشد.